Satrap

Satrap nedir?

1. Satrap: Pers dilinde kelime anlamı “ülkeyi koruyan, krallığın koruyucusu” dur.

Pers imparatorluğunda belli bir bölgenin yönetiminden sorumlu yönetici-vali.

İlk satraplık Kyros tarafından, M.Ö. VI. yüzyılın ortalarında kurulmuş, yüzyılın sonlarına doğru da I. Dareios tarafından yeni bir satraplık düzeni getirilmiştir.

Satraplar, hükümdarlar tarafından, süresiz olarak, Pers soyluları ile kraliyet ailesi üyelerinden atanırdı.

İç güvenlikten sorumlu olduğu gibi, hem en üst yargı makamını oluşturur hem de vergileri toplardı.

Satraplar esas olarak büyük Pers kralına bağlı olmakla birlikte, hüküm sürdükleri topraklarda adeta kraldılar, bu nedenle de kendi portrelerinin yer aldığı sikkeler bastırmışlardır.

Satraplar, I. Dareios döneminde, imparatorluk müfettişleri tarafından her yıl denetlenirlerdi.

2. Satrap: Pers yönetim bölgesinin başındaki kişi, eyalet valisi.

3. Satrap: Pers İmparatorluğu'nda eyalet valisi.

Sözcük Pers dilinde 'Kralın Koruyucusu' anlamına gelir. İlk satraplıkları MÖ 6. yüzyılın ortalarında Kyros kurmuş, yüzyılın sonlarına doğru da I. Dareios yeni bir düzene sokmuş ve yıllık vergiyi ödeyen 20 satraplık oluşturmuştur.

Hükümdarın süresiz olarak bu göreve atadığı satraplar, kraliyet ailesi üyesi ya da Pers soyluları arasından seçilirdi. Satrap eyalet yönetiminin başı sıfatıyla vergileri toplar ve en yüksek yargı makamını oluştururdu. İç güvenlikten sorumluydu; kendi ordusunu yetiştirmek ve beslemek zorundaydı. Güçlerini kullanmalarına olanak vermemek için Dareios satrapları denetleyen bir sistem oluşturmuştu. Her satraplıktaki üst düzey yetkililer ve yerel birliklerin komutanları doğrudan hükümdara karşı sorumluydular ve her yıl imparatorluk müfettişleri tarafından denetlenirlerdi. Bunlara 'kralın gözü' ya da 'kralın kulağı' adı verilirdi.

Pers imparatorluğu batıya doğru yayılarak egemenliği altına aldığı yeni topraklarda Yauna (İon), Sparde (Sardes), Daskyleion (Karacabey), Kilikya, Doğu Karadeniz, Paktyke-Armenia, Suriye, Mısır ve Babil-Asur gibi satraplıklar kurmuştu. Ayrıca doğuda da Hindistan'a kadar uzanan birçok satraplık vardı. Bütün bu satraplıklarm sınırları zaman zaman değişirdi. MÖ 5. yüzyılın ortalarında merkezi gücün zayıflamasıyla satraplar çoğu yerde fiilen bağımsız kaldılar. Pers imparatorluğuna son veren Büyük İskender ele geçirdiği topraklarda satraplık sistemini değiştirmedi. Bazı pers satrapları yerinde bırakılırken, bazı yerlere de yeni satraplar atandı. Onun ardından Seleukoslar da aynı sistemi uygulamayı sürdürdüler.