Sıra dışı arkeoloji kazısı: Kaliforniya'daki kayıp Mısır şehri
Hollywood tarihinde arkeoloji pek çok filmde kullanıldı. Ama yaklaşık 3-4 yıldır farklı bir gelişme yaşanıyor. Hollywood tarihini ortaya çıkartmak için arkeolojik yöntemler kullanılıyor. Kaliforniya'daki kayıp Mısır Şehri'nin enkazlarına ulaşılmaya çalışılıyor.
Arkeologlar bir kaç yıldır ABD'nin Kaliforniya eyaletinde hayli sıradışı bir arkeolojik çalışmaya imza atıyorlar. Arkeoloji kazısında geçtiğimiz Kasım ayında kumların altından irice sfenks kalıntısı çıkardılar. Kazıların hedefi buraya gömülmüş "Kayıp Şehri" bulmak.
Olay bir Hollywood filmi senaryosu gibi görünse de bu bir film değil gerçek arkeolojik kazısı. Ama arkeolojik kazının sebebi bir Hollywood filmi...
En iyisi gelin hikayeyi en başından anlatalım.
HER ŞEY TUTANKAMON'UN MEZARININ KEŞFİYLE BAŞLADI
1922 yılında Firavun Arkeolog Howard Carter'ın Kral Tut'un (Firavun Tutankamon) mezarını keşfi büyük yankı uyandırmış ve dünyada Mısır tarihi ile ilgili hemen her konu büyük ilgi görmeye başlamıştı. Mısır'a duyulan ilgilden yararlanmak isteyen yönetmen Cecil B. DeMille, bir sene sonra "Kayıp Şehir" adlı belgeselin çekimine başladı. Cecil B. DeMille'nin "On Emir"i İncil'deki ayetlerden hareketle İbranilerin Mısır'dan göç öyküsünü anlatıyordu. Sessiz film çağının en pahalı yapımıydı. 750,000 dolar bütçe ile çekilmişti.
DeMille'in ekibinin, eski Mısır'ı, Hollywood'un 160 mil kuzeybatısındaki Guadalupe köyünün Nipomo Tepeleri'nde canladırması gerekiyordu.
DeMille, Art Deco'nun babası olarak bilinen tasarımcı Paul Iribe'yi set oluşturmak için görevlendirmişti.
Film ekibi, yaklaşık 800 metrelik alanın ortasında bir iskele üzerine antik Mısır şehrinin giriş kapısını inşa etti. Dönemine göre muaazzam sfenksler inşa edildi ve kapının her iki yanına sıralandı.
LOS ANGELES'TA ADETA BİR MISIR ŞEHRİ KURULMUŞTU
Mısır Uygarlığının devasa motifleri 1923'te Orta Kaliforniya kumsallarında yeniden canlandırıldı. Küçük çiftçi köyü Guadalupe yakınlarındaki kum tepelerinde iki yanlı sıralanan 21 sfenks ve arkasında yer alan heybetli şehir giriş kapısı görenleri hayrete düşürmeye yetiyordu. Sfenksler 12 metre boyunda ve 5 ton ağırlığındaydı. Kapı 109 metre boyunda ve 750 metre genişliğindeydi. Üzeri atlı araba kabartmalarıyla bezenmişti. Dört tarafından Ramses II'nin muazzam heykelleri yer alıyordu.
Muazzam “Firavunun Şehri” o yıla kadar sinema tarihinin en büyük setiydi,. Filmde 2500 oyuncuya rol verilmiş ve 3000'den fazla hayvan kullanılmıştı. Efsanevi yönetmen Cecil B. DeMille'nin sessiz filmi "Kayıp Şehir" büyük yankı uyandırmış ki “The Ten Commandments” (On Emir) filmlerinin ilki olarak sinema tarihindeki yerini almıştı. FİLM BİTTİĞİNE....O güne kadar çekilen en pahalı filmi üç saatlik destansı belgesel filmin çekimi bittiğinde kurulan setin akibeti tartışılmaya başlandı. Yönetmen DeMille setin sökülüp Hollywood stüdyolarına götürülmesinin doğuracağı masrafı karşılayamadı. Masraflar hayli kabarıktı.Ama set yerinde de bırkaılmazdı çünkü rakip film şirketlerinin o setleri kullanarak daha ucuza film çekme riski vardı. Bunun üzerine, DeMille kurduğu “Hayallerin İmparatorluğu”nu gömmeye karar verdi.
Yönetmen Cecil B. DeMille bu sayede filminin yıllarca rakipsiz kalmasını başarmıştı. Tâ ki 1956'da Charlton Heston'ın Musa rolünü oynadığı On Emir (The Ten Commandments) filmi çekilene kadar ilk On Emir filmi olan "Kayıp Şehir" yapımcısına para kazandırmayı sürdürdü.
Fakat tıpkı Antik Mısır'ın pek çok şehri gibi film setinde inşa edilen eski Mısır esintileri barındıran hayali kent de zamanla kayboldu.
60 YIL SONRA SETİN YERİ MERAK EDİLMEYE BAŞLANDI
1083 yılına kadar da yerini merak eden olmadı. Filmin 60. yılında bir grup sinema meraklısı setin yerinin bulunması için çalışma başlattı. Setin muhtemel yeri tanıklıklarla belirlendi. Ama kumların altından setin çıkarılabilmesi için gerekli masrafları karşılamak mümkün değildi.
2012 yılında film yapımcısı Peter Brosnan'ın desteğiyle, bağışçılardan gereken bütçe sağlandı. Guadalupe-Nipomo Dunes Center'ın bağışçılardan 120 bin dolar toplanmasından sonra Applied EarthWorks arkeologları, "arkeolojik kazıları" başlattılar.
Arkeologlar 2014 yılında Cecil B. DeMille'nin setinden bir parçaya ulaşmayı başardılar. Bu “mükemmel derecede sağlam” şekilde bulunan 300 kiloluk bir sfenks başıydı.
1923’te yayınlanan siyah-beyaz sessiz filmi "Kayıp Şehir - On Emir" film setinden kalan ikinci sfenks parçasına geçen yılın Kasım ayında ulaşıldı. Kazıların başlamasından bu yana keşfedilen ikinci buluntulardı. Yeni buluntular bir sfenksin arka ayakları ve daha iyi durumda olan başka bir sfenksin 20 metre uzunluğundaki pençeydi.
Setin ve sette kullanılan heykellerin alçıdan yapılmış olması, gömüldüğü alandaki kumların nemli olması bulunacak eserlerin hasarlı olma ihtimalini artırıyor.
Ancak arkeologlar umutla sinema tarihinin "antik şaheserleri"ne ulaşma çabalarını sürdürüyor.
arkeolojikhaber.com