Sokrates

Sokrates kimdir?

Sokrates: MÖ 469-399. Antik çağın en önemli Yunan filozoflarından biri.

Babası Sofroniskos taş işçisiydi. Babasının atölyesinde bir süre çalıştıktan sonra felsefe öğrenmeye karar vermiştir.

Bu arada sofistlerle ilişkileri sonucunda onların yanlış davrandıkları kanısına kapılmış ve onlarla sürekli mücadele etmiştir.

Üç oğlu oldu. II. Peloponnesos Savaşı’nda Atina saflarında savaştı.

Düzenli bir işi olmamış, hayatını felsefeye, daha doğrusu Atina sokaklarında halkla çeşitli konularda konuşarak onlara doğru yolu göstermeye, hayatın anlamını sorgulamalarını sağlamaya vermiştir.

MÖ 399 yılında dinsizlikle suçlandı. Yeni tanrılar kabul ederek gençlerin ahlakını bozduğu için ölüme mahkum edildi. Daha hafif bir ceza ile kurtulabilecekken, buna razı olmanın suçlu olmayı kabul etmek anlamına geleceğini söyledi ve baldıran zehiri ile hayatına son verdi.

Doğa felsefesine ilgi duymamış, sofistler gibi insan hayatının çeşitli problemleriyle ilgilenmiştir. Ancak o, yalnızca ahlaki bir amaçla bu sorunlara eğilmiştir.

Felsefesini yalnızca konuşarak yaymış, hiçbir eser yazmamıştır. Düşüncelerini diğer filozofların, özellikle de Platon ve Ksenophon’un eserlerinden öğreniyoruz.

Sokrates'in amacı araştırmak yoluyla bilgiye varmaktır. “Bir şey biliyorsam hiçbir şey bilmediğimdir" diyerek bu çabasını özetler. Bu sözüyle aynı zamanda sofistlerin bilgiç tavırlarına da karşı çıkar. Ancak doğru bilginin inşaını erdemli kılacağına inanır.

Çeşitli kişilerle yaptığı diyaloglarında belli bir metot kullanır. Bu metot iki aşamadan ibarettir: İlk önce kendisinin hiçbir şey bilmediğini ileri sürerek karşısındaki kişiye çeşitli sorular sorar. Buna Sokıatik Alay denir, ikinci olarak konuştuğu kimseye çeşitli sorular sorarak onun doğruyu ve gerçeği bulmasını sağlar. Bunu yaparken zaman zaman kişiyi çelişkilere düşürür ve kendi söylediklerinin yanlışlığını yine kendisine ispat ettirir. Bu yönteme annesinin gebe olmasından ilham alarak maieutike (doğurtma yöntemi) adım verir.

Rönesans döneminde antik metinlere duyulan ilginin artmasıyla Sokrates yeniden gündeme gelmiş, modern felsefeye etkide bulunmuş, kendini ahlaki konulara adamış filozof tipinin örneği olmuştur.

Diogenes Laertios onun için şöyle yazar: "Öyle düzgün bir yaşam biçimi vardı ki, Atina'da sık sık görülen veba salgınlarında bir tek o hastalanmamıştır."

İnsanın bilmediği bir şeyi öğrenmesinin hiç de tuhaf olmadığım söyleyerek ileri yaşta lir çalmasını öğrendi.