Soteria bayramları
Soteria bayramları nedir?
Soteria bayramları: Atinalılar bu bayrama 'Diisoteria' adını verirler, Atina'da kutladıkları bayramda üçüncü libasyonu Zeus Soter'e sunarlardı.
Yunan dininde Delphoi'de Etolialılar tarafından 'Zeus Soter ve Apollon Pythios' adına ve Helen halkının ortak kutsal alanı olan Delphoi'daki Apollon Tapınağı'nda, barbarlar tarafından öldürülmüş olan Helenlerin anısına kutlanıyordu. Daha sonraları ise, Etolialılar bu bayramı kendilerinin bir prestiji olarak görüp, tüm Hellen kentlerini bu bayrama ve yapılan yarışmalara katılmaya çağırdılar.
Bu bayramın kutlanış şekli, Atina ve Khios'ta bulunmuş olan iki dekretten bilinmektedir. Buna göre, yarışmalarda verilen ödül, Yunanistan'daki dört büyük yarışmalarda verilen gümüş sikke ödülü olmayıp, sadece taç veriliyordu. Müzik yarışmalan 'Apollon Pithios Yarışmaları' gibi yapılıyordu. Atletizm ve araba yarışları ise, Nemea bayramları gibiydi. Bu bayrama katılmak isteyen Helen kentleri belli sayıda yarışmacı göndermeyi taahhüt ediyorlardı. Bayram başlangıçta beş yılda bir kutlanmasına karşın, kısa bir süre sonra yıllık bayrama dönüşmüştür. Atletizm ve araba yarışları hakkında bilgi az olmasına karşm, müzik yanşmaları MÖ 3. yüzyıla tarihlenen dört liste sayesinde iyi tanınmaktadır. Bu yarışmalar, Delphoi Arkhontes'inin başkanlığında, Hieromnemonslar, Dionysos rahibi ve Dionysiak bayramlarına katılan sanatkârların da katkılarıyla organize ediliyordu.
Yarışmaların birinci bölümü enstrüman ve müzik yarışmalarına ayrılmış olup, Rapsodoi yarışmalarıydı. Kitharistler çalarken, ozanlar ezgiler ve destanlardan parçalar okuyorlardı.
Yarışmaların ikinci bölümü ise dans yarışmalarına ayrılmış olup, erkeklerden ya da çocuklardan oluşan dans gruplan katılıyorlardı.
Üçüncü bölüm ise tiyatral oyunlara ayrılmış olup, tragedya, drama ve komedya türünde oyunlar üçer kişiden oluşan aktör yarışmacılar tarafından sergileniyorlardı. Hatta bazen yedi kişilik korodan oluşan 'Komedi Korosu' da bulunuyordu.
Batı Anadolu'da bu bayramlar Pergamon'da düzenli olarak kutlanıyordu. Ancak Aristonikos ayaklanması süresince yapılamayan bayramlar, MÖ 130'da Aristonikos'u yenen Consul M. Perperna tarafından tekrar başlatılmıştır. Amaç, kentin bu büyük tehlikeden kurtuluşunu kutlama ve yapılamayan 'Herakleia ve Soteria' bayramlarmı yeniden canlandırmaktı.
Kyme'de de bu bayramların kutlandığı, Arkhippe adlı kişinin, büyük Soteria bayramları sırasında, bir çelenk ve altın heykelcikle onurlandırılmasını içeren dekretten anlaşılmaktadır.
Greko-Romen döneminde, bu bayramların içeriklerinde değişiklikler olmuş ve bayramlar 'bir olayın anısına ya da bir kentin, bir kişiyi onurlandırmasına' yönelik bayramlara dönüşmüştür. Buna en güzel örnek MÖ 297 yılında kutlanmaya başlanan ve Priene kentinin kurtuluşunu anma bayramları ve bununla ilişkili yarışmaların yer aldığı Priene'nin Soteria bayramlarıdır. ikinci bir örnek olarak, MS 98 yılında Asia eyaletleri konsüllüğü yapmış olan Q. Mucius Scavola adına beş yılda bir kutlanan Soteria ve Moukieia Bayramları'dır.
Smyrna kentinde kutlanan Soteria bayramlarının II. Seleukos döneminde başlamış olduğu Smyrna ve Delphoi dekretlerinden bilinmektedir.
Delphoi dekretinden, Seleukos II'nin Delphoi'ye yazmış olduğu bir mektup üzerine, Delphoililerin "Smyrna'nın dokunulmazlık hakkını tanıdıkları ve Smyrna'lılar tarafından kutlanılacak olan Soteria bayramlarım kabul ettikleri" anlaşılmaktadır. Bayramlarda tanrıya daha önceden seçilmiş bir boğa kurban ediliyor ve bazı yarışmalar yapılıyordu.