Stoa

Stoa nedir?

S1. toa: Antik çağ kentlerinde, halkın özellikle güneş ve yağmurdan korundukları ve dinlendikliri, uzun kenarlarından biri duvar ya da dükkan sırasıyla bir sokağa ya da meydana açılan, önünde bir sütun dizisi bulunan, üstü örtülü, tek ya da iki katlı yapı türüdür. 

Agora, stadion, gymnasion ve tiyatro gibi yapılarla ya da caddelerele ve temenoslarla bağlantılı olabilmekteydi. 

Stoanın mimarisi Arkaik dönemden Hellenistik döneme değin gelişme göstermiştir. 

Stoanın öncülerine Mısır'da tapınakların avlularında, Minos ve Myken saraylarında rastlanır. 

Kamu yapıları olan stoalar İ.Ö. IV.-II. yüzyıllar arasında yaygın olarak kullanılmıştır. 

Çoğunlukla kutsal alanlarda yer almıştır. Örneğin agora stoalarının siyasal, ticari vs işlevleri vardı. Dükkanlar ve tahıl ambarları burada bulunur, meclis ya da mahkemeler burada toplanırdı. 

Stoaların sosyal işlevi toplum yaşamında önemli bir yer tutmaktaydı. Halk, agoraların stoalarında toplanıp konuşmalar yapardı. Ögrenciler filozoflar tarafından burada eğitilirdi. Hatiplerin halka seslendikleri ye de stoaydı. 

Stoalar özelliklerine göre isim alırlardı. İsimlemdirmelerinde; yapısal özellikleri, stoada barındırdıkları tüccar ya da yöneticiler  ile buldukları yer ve yön etken olmaktaydı. 

Anadolu'da yaygın olan stoalar Dor düzenindedir, ancak, iç kısımda ikinci bir sütun sırası yer alır. Bu sıra İon düzenindedir. 

Hellenistik dönemde bağımsız bir yapı olmaktan çıkmış, agoraları oluşturan ögeler konumuna gelmiştir. 

Anadolu'daki en güzel örnekler Priene, Pergamon ve Miletos stoalarıdır. 

2. Stoa: Agora ya da herhangi bir sokakta yer alan üzeri kapalı sütunlu galeri.

3. Stoa: Yunan mimarisinde, bir yapıdan bağımsız olarak yapılan kolonad ya da üzeri örtülü yaya yolu.

Ayrıca, arka cephesi boylu boyunca bir duvarla kapalı, ön cephesinde bir ya da daha çok sayıda sütun sırası bulunan, üzeri çatıyla örtülü ince uzun galeriye de stoa denir.

Atina Akropolisi'nin alt yanındaki agorada birçok stoa vardır. Bunların en ünlüsü Attolos stoası ve Resimli stoadır (Stoa Poikile).

Stoalar pazaryerlerinı ve tapınakları çevreleyerek bir alışveriş yeri ya da kamusal alan oluştururlardı.

Bazı stoalarda kolonadın arkasında odalar bulunur, bazı stoalar da iki katlı olurdu.