Tümülüs nedir?

Üzeri toprakla örtülmüş mezar odası.

Tümülüs: Bir mezar odasını örten yapay tepe.

Tümülüsler yapay tepelerdir. Höyüklere benzemelerine rağmen höyüklerden farklıdırlar.

Tümülüs tek mezar ya da mezarlık içeren, toprak yığılarak oluşturulmuş yapay tepeciklere verilen addır.

1. Tümülüs, bir yeraltı mezar odasının üzerini örten toprak, taş çakıl yığınından oluşan yapay/suni tepe.

2. Tümülüs, antik çağda, mezar odasının üstünde taş ve toprak yığılarak oluşturulmuş yapay/suni tepe

Tümülüs, genelde kral ve kral ailesi ve nadiren soylular için önce zemin üzerine mezar odası inşa edilerek, sonra üstüne yığılan toprak veya taslar yığılarak  oluşturulan yapay tepelii anıt mezarlardır. Tümülüsün boyu, mimari özellikleri ölen kişinin zenginliği, değeri nispetinde değişir. Tümülüs iç ve dış mimarisi coğrafi şartlar ve zamanın estetik algısına göre de değişiklik arz eder.

Birden fazla mezar odası olanlarda dramoz denilen mezar odalarına bağlı tüneller bulunabilir.

Frig/Phyrg tümülüslerinde ölüler, toprağa kazılan dörtgen bir çukurdan yapılmış ahşap mezar odasına gömülürlerdi. Bu bezar otalarının üzeri taş ve toprakla tamamen örtülürdü. 

Lidya/Lydia tümülüslerinde ise, Friglerinkinden farklı olarak bir krepidoma/templum ve dromos yer almakta ve mezar odası farklı olarak blok taşlardan örülmekteydi. Ölüler, bu mezar odalarında tüm sevdikleri eşyayla birlike kline üzerine ya da lahitin içine bırakılırlardı. Birden fazla ölüünün gömüldüğü ya da birkaç kez gömme yapıldığı da görülmektedir. 

Antik çağda da mezarlar soyulduğundan, emniyet amaçlı sahte tümülüsler yapılmıştır. 

Anadolu'daki en ünül tümüsler; Polatlı - Gordion'daki (Yassıhöyük) Kral Midas'ın Büyük Tümülüsü, Manisa - Bintepe'ler Tümülüsleri, Uşak - İkiztepe Tümüsüdür.