Vikinglerin ejderha motifli kalıpla ne döktüğü 130 yıl sonra anlaşıldı

1887 yılında İsveçli bir çiftçi siyah taşa oyulmuş ejderha desenli taş döküm kalıbı buldu. Bir asırı aşkın süredir İsveç Tarihi Müzesinde sergilenen kalıpla ne üretildiği bilinmiyordu. 2015 yılında Birka’daki arkeoloj kazılarında bulunan metalden yapılmış Viking ejderhası şeklindeki iğne başı 130 yıllık gizemi çözdü.

Arkeologlar, 2015 yılında İsveç’teki antik Viking kasabası Birka'da kurşundan imal edilmiş Viking ejderhası şekilli 13.5 gram ağırlığında 4,5 x 4,2 santimetre ebatlarında bir buluntu ile karşılaştılar. Bulunan şeyin önce bir takı ya da oyuncak parçası olabileceği sanıldı. Ama arkeolojik nesne tahminlerin ötesinde bir işleve sahipti. O bir iğne başıydı.

Üstelik bulunan iğne başı İsveç Tarihi Müzesi’nde yaklaşık 130 yıldır sergilenen bir metal döküm kalıbının ne işe yaradığını anlamaya yardımcı oluyordu.

İsveç Tarihi Müzesi’nde sergilenen  ejderha motifli metal döküm kalıbı İsveç'te 1887 yılında bir çiftçi tarafından bulunan bulunmuştu. Üzerine kafasında sivri bir boynuz ve boynunun arkasında yelesi bulunan Viking ejderhası motifi oyulmuş siyah sabuntaşından yapılmış nesne, metal dökümü için hazırlanmış bir kalıba benziyordu. Ama bu kalıpta ne döküldüğünü anlamak çok zordu.

Çünkü ne çiftçi ne de arkeologlar tüm arayışlarında rağmen bu kalıpla dökülmüş ejderha şekilli madenler bulamamışlardı.

Aradan 128 yıl geçtikten sonra, 2015 yılında İsveçteki Birka arkeoloji kazılarına çalışan arkeolog ekibi, metalden yapılmış Viking ejderhası şekilli bir metal parçası bulmayı başardı.

Ejderha şekilli Viking İğnesi başının müzede sergilenen kalıpta dökülmüş olma ihtimali üzerinde duruldu ve bu amaçla araştırma yapıldı.

Araştırma sonuçları, Cambridge Üniversitesi'nin hakemli yayın organı Antiquity dergisinde 27 Haziran tarihinde yayınlan  Sven Kalmring ve Lena Holmquist imzalı, Kıvrımlı Yelenin Işıltısı: Black Earth Harbor'da bulunan Birka ejderha kafası (The gleaming mane of the serpent’: the Birka dragonhead from Black Earth Harbour) başlıklı makelede yayınlandı.

Makaleye göre ejderha şekilli Viking iğnesi başı bu kalıptan çıkmamıştı. Ama aynı kalıbın bir benzerinde dökülmüştü.

İnce ayrıntılar, yeni bulunan iğnenin İsveçli çiftçi tarafından bulunan kalıpta dökülmemiş olduğunu gösterse de kalıbın Vikinglerce iğne başı üretmek için kullanıldığı da bu keşifle anlaşılıyor.

Live Science dergisinin haberine göre; makalenin başyazarı Schleswig’deki Baltık ve İskandinav Arkeoloji Merkezi arkeologu Sven Kalmring, iğne başının daha sonraki arkeoloji kazılarında keşfedilmesi mümkün pek çok benzerinin habercisi olduğuna inanıyor ve "Ejderha şekilli iğne başı oldukça küçük. 13.5 gram ağırlığında. Ebatları 4,5 x 4,2 santimetre. Fakat üzerindeki ince detaylar çok belirgin; Ejderhanın açık ağzı, keskin dişleri ve adeta burnuna yapışmış gibi duran dili rahatlıkla görülebiliyor. Krşundan dökülmüş. Oyuncak olduğunu düşünenler de vama bize göre oyuncak değil. Muhtemelen demirden bir elbise iğnesinin başı. Günümüzün Kuzey Almanya’sında yer alan Vikinglerin önde gelen yerleşim alanlarından Hedeby'de buna benzer ama çoğunlukla bronzdan dökülmüş ejderhane başlı elbise iğnelerinin örnekleri var" dedi.

Ejderha başlı elbise iğnelerinin, ejderha gemileri denilen Viking deniz taşıtlarındaki "drekar” olarak adlandırılan gemi başı süslerine benzediğine dikkat çeken Sven Kalmring,  "Birka’da bulunan ejderha şekilli iğne başı, Danimarka’da keşfedilen ve MS 900 yılına tarihlenen Viking Ladby gemisinin drekarını andırıyor. Bu iğne başı da 850-900 yılları arasına tarihleniyor. Modellemede etkileşim olması mümkün. İğne başları nadir arkeolojik buluntulardan, yüksek statülü bireylerce kullanıldığını tahmin ediyoruz. Kesin bilgiler vermek için daha fazla çalışma yapmak gerekir. Ejderha şekilli iğne aşlarına henüz mezarlarda hiç rastlamadık. Öte yandan bu bulgu Birka’nın Viking çağında Baltık ticaret ağında önemli rol oynadığını göstermesi açısında da önemli" şeklinde görüş belirtti.