Volüt

Volüt nedir?

 

1. Volüt: Antik mimarlıkta İon Düzeni'nde görülen, başlığın merkezden başlayan ve genişleyerek oluşan spiral biçimindeki kıvrımı. 

Başlık kıvrımı

2. Volüt: İon düzeninde, tek eksene göre simetrik sütun başlığının ayırt edici öğesi olan spiral biçimli kıvrım. İon başlığının, dolayısıyla volütün biçimsel kaynağı tartışma konusudur. Anadolu'da, Aiolis ve Troas bölgelerinin kentlerinde ve bazı adalarda örnekleri bulunan 'Aiol' ya da 'Proto-İon' başlıkların fazlasıyla kütlesel olan volütleri, başlığın alt kısmında belli bir noktadan başlayarak yükselir ve yanlara açılır. Aiol başlıklarla İon başlıkları arasındaki kronolojik ilişki henüz açıklıkla ortaya konulabilmiş değildir. Volütün olgunlaşma süreci Arkaik Çağ'da başlamıştır; bu çağın örnekleri de yine bir oranda kütlesel, taşkın ve dolgun görünümlüdür. Yunanistan'da Delphoi ve Paros'ta, Anadolu'da da Ephesos'ta bulunan başlıklar en erken örnekler arasındadır. Ephesos'ta Artemision'un bazı başlıklarındaki volütlerde kıvrım yerine rozetlerin bulunması, Arkaik Çağ'da olgun bir tipe ulaşılamadığını göstermektedir. Klasik Çağ'da volüt daha ince işlenmiştir ve boyutları sütun gövdesine oranla küçüktür. Volütlerin (ve başlıktaki öteki öğelerin) neredeyse heykel gibi, ışık-gölge etkisi dikkate alınarak işlenmesi, başlığın yan görünüşlerine zengin bezemelerin kazandırılması Helenistik Dönem'de gerçekleşmiştir. Benzer uygulama Roma döneminde de sürmüştür; özellikle Roma İmparatorluk Döne- mi'nde yetkin örnekleri yapılmıştır. Vitrivius volüt kıvrımlarının tasarlanmasında başvurulan hesaplamalar ve oranlamalara ilişkin bilgi vermekteyse de günümüzde volütün mermere işlenişi konusundaki yöntemler kesinlik kazanmamıştır. Dor ya da Korinth başlıklarındaki gibi birbirine dik iki simetri eksenine sahip olmayıp tek eksene göre simetrik olan ion başlığında, yapı köşelerine rastladığı durumlarda bir 'köşe sorunu' ortaya çıkmıştır. Çözüm, köşelere çapraz kıvrım işlenmesinde bulunmuştur. Roma mimarisinde volütlerin dört yönden de aynı biçimde algılanmasını sağlayan bir uygulama geliştirilmiş; başlığın üst bölümünde volütler bütün köşelerde çapraz işlenmiş, alt bölümde de Korinth düzeninin akant yapraklarına yer verilmiştir, böylece kompozit sütun başlığı elde edilmiştir.