Yaman Törüner: Şanlıurfa müze kenti oldu
Milliyet Yazarı Yaman Törüner'in "Şanlıurfa müzeleri" başlıklı yazısı:
Şanlıurfa bir müze kenti oldu. Şehirde 8 müze var. Bunlar Arkeoloji, Haleplibahçe Mozaik, Şanlıurfa Kent, Kurtuluş, Şurkav El Sanatları, Mutfak, Müzik ve Müslüm Gürses Müzik ve Sanat Müzesi’dir.
Müzeler için o denli geniş alana yayılmış ki bu alanların büyüklüğüyle Türkiye’de kıyaslanacak bir müze alanı yok. Gelişmiş ülkelerdeki müze alanlarının da çoğundan geniş.
Fikir 1948’de
Şanlıurfa’da bir müze açma fikri 1948 yılında mevcut eserlerin Atatürk İlköğretim Okulu’nda bir depoda toplanmasıyla başlamış. 1956 yılında Şehit Nusret İlkokulu’nda eserler için yer ayırılmış ve eserler burada toplanmış. Ancak, bu alanın yetersiz olması ve yörenin binlerce yıllık tarihini belgeleyen zengin kültür varlıklarının teşhirinin sağlanması ihtiyacıyla, 1965 yılında 1500 m²’lik bir alan üzerine, bir müze binasının inşasına başlanmış ve 1969 yılında Şanlıurfa Müzesi ziyarete açılmış.
Zengin tarihi geçmiş
Zengin bir tarihi geçmişe sahip olan Şanlıurfa’da birçok höyük ve eski iskân yeri bulunuyor. “Dünyanın ilk tapınak yapısı” olma özelliğine sahip Göbeklitepe ve kendine özgü sivil mimarisiyle büyük ilgi toplayan MÖ 5 binden günümüze kadar kesintisiz iskân edilen Harran bunların en önemlileri.
Kazılar başlıyor
Şanlıurfa Müzesi tarafından münferit olarak veya yerli yabancı bilim kurumlarının katılımıyla birçok arkeolojik kazı çalışmaları yapıldı. 1987 yılından itibaren Atatürk Barajı suları altında kalan Lidar Höyük ve Hassek Höyük’te yabancı bilim heyetlerince, Çavi Tarlası ve Nevali Çori’de ise Müze Müdürlüğü tarafından kurtarma kazıları gerçekleştirildi. Birecik Barajı Göl Aynası altında kalacak Tibeş Höyük ve Apameia Antik Kenti’nde arkeolojik kazılar yapıldı.
Baraj altında kalacak alanlardaki kurtarma kazıları dışında, Konuklu Kazane Höyük ve Gürcütepe, Bozova ilçesi, Bahçeli köyü Titriş ören yerlerinde arkeolojik kazılar tamamlandı. Merkez Haleplibahçe Mevkii Arkeoloji Kazısı, Harran İç Kale, Harran Sur, Harran Ulu Cami, Çarmelik Kervansarayı ve Çimdin Kale’de restorasyon amaçlı arkeolojik kazı gerçekleştirildi.
Yepyeni müze
Bölgedeki kazılardan elde edilen eserlerin Şanlıurfa Müzesi’ne teslim edilmesi sonucu, müzenin depo ve teşhir salonları yetersiz hale gelince, Arkeoloji Müzesi ve Haleplibahçe Mozaik Müzesi ve Arkeopark projesi 2014 yılında bitirildi. Bu projenin uygulama sahasının tamamı 200 dönümlük bir alan kapsamakta.
Haleplibahçe Müze Projesi’nde 60.000m² alanda eski Arkeoloji Müzesi’nin 12 katı büyüklüğünde, 34.800m² kapalı alana sahip, 3 katlı “Arkeoloji Müzesi” inşa edildi. Bu müze binası Türkiye’nin kapalı alan ve sergi salonu olarak en büyük müzesi olması, canlandırma sayısı olarak Türkiye’nin en büyük, dünyanın da sayılı müzeleri arasında yer alması, gezi güzergâhı olarak 4.5 km ile Türkiye’nin en uzun gezi güzergâhına sahip olması gibi birçok ilki bünyesinde barındırıyor.
Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi’nde yaklaşık 10.000 eser sergileniyor. Bu rakam Türkiye standartlarının çok üzerinde. Müzede insan boyutunda yapılmış dünyanın en eski heykelini ve Nevali Çori Tapınağı’nın orijinalini de görmek mümkün.
Yaman Törüner - Milliyet (27.03.2018)