Ferik Ahmed Muhtar Paşa; Asker, Besteci, Muallim, Müzeci, Mütefekkirdir.

Osmanlı ordusunda ferik yani topçu generali olarak görev yapmış olan Ahmed Muhtar Paşa, 1861 yılında İstanbul’da dünyaya gelmiştir.

Babası binbaşı rütbesinde Osmanlı ordusuna uzun yıllar hizmet etmiş Kolağası Haşan Ağa’dır. Ahmed Muhtar Paşa, ilk eğitimini tamamladıktan sonra Mühendishâne-i Berrî-i Hümayundan, fazladan bir yıl daha okumak suretiyle de Erkân-ı Harbiye’den başarıyla mezun olmuştur. Erkân-ı Harbiye’de iyi bir Almanca ve Fransızca dil eğitiminin ardından Osmanlı askerî sisteminde kolagası/yüzbaşı rütbesiyle devlete olan hizmetine başlamıştır (H.1298/1881).

Bu tarihten itibaren Ahmed Muhtar, kolağası ve kaymakam rütbeleriyle Mekteb-i Fünûn-ı Harbiye’de, Mühendishâne-i Berrî-i Hümâyun’da ve Mekteb-i Mülkiye-i Şahane’de topçulukla ilgili dersler vermiştir.
Askeri okullarda ders verdiği yıllarda miralay/ albay rütbesine terfi ettirilmesinin (21 Şaban 1311/27 Şubat 1894) ardından Umum Topçu ve İstihkâm Komisyonu âzâlığma da seçilmiştir.

Ahmed Muhtarın, paşalık rütbesine ne zaman terfi ettiği arşiv kaynaklarından tam olarak tespit edilemese de emrine verilmiş bir yaverinin olması, 20. yüzyılın ilk yıllarında bu göreve getirildiğini ortaya koymaktadır. Paşa, yazdığı eserler ve yaptığı çalışmalar sebebiyle çeşitli nişan ve madalyalarla ödüllendirilmiş, başarıları taçlandırılmıştır. Ferik Ahmed Muhtar, 16 Mart 1926 tarihinde vefat etmiştir.

Eserlerinin Birçoğu Bilinmiyor

Ferik Ahmed Muhtar Paşa’nın eserleri üç başlık altında toplanabilir. Birincisi askerî okullarda okuttuğu ders kitaplarıdır, ikinci kısımda, Fransızca ve Almanca’yı iyi derecede okuyup yazabilen paşanın, bu dillerden yaptığı tercümeler yer alır. Üçüncü tür eserler ise gazete ve mecmualarda yazdığı makalelerden oluşmaktadır. Makale ve kitaplarının birçoğu günümüzde basılmamıştır:

Osmanlı Topçuları (1315/1897), Feth-i Celîl'i Konstantiniyye (H.1316), Eski Osmanlı Silahları,
Eski Osmanlılarda Top Dökme Sanatı, Viyana Önünde Osmanlılar, Devlet-i Osmâniyye Târih-i Askeriyyesi, Asya-yı Osmânî’de Bir Cevelân, Ümmü’l- Fesâd, Sem mü’l- îbâd Bir Meşrüb-i Memnû1 Hamr (1330/1911), Fenn-i Coğrafya (1286/1870), Fenn-i Remy yahud Balistik I- II (1307/1889), Muhtereât-ı Cedîde’den Çapı Büyük Seri Ateşli Toplar (1309/1891), Deniz ve Sahil Muharebelerinin Vesâit ve Kavâid-i Esâsiyyesi yahud Rehber-i Muzafferiyât-ı Bahriyye (1316/1898), Serî Ateşli Sahra Topları (1317/1899), Avrupa’da Erkâna Harblik( 1319/1901), Muhârebât-ı Meşhûre-i Osmâniyye Albümü (1323/1905), Silistre Müdâfaa-i Kahramânânesi (1338/1919), Sultan İkinci Abdülhamid’e takdim ettiği üç ciltlik İnzibât-ı Askeriyye (1328/1910), oğlu Sermet Muhtar Alus’la birlikte hazırladığı 1920 ve 1922 yıllarında yayımlanan üç ciltlik Musee Militaire Ottoman Gtıide isimli Fransızca-Türkçe Askerî Müze Rehberi, eserlerinden bazılarıdır.
 

Mehter’de Ahmed Muhtar Paşa imzası

1926 yılında vefat eden Ferik Ahmed Muhtar Paşa’nm Türk musikisi ile yakından ilgilendiği, kurucusu olduğu müzede 1911’de verdiği mehter konserinden anlaşılmaktadır. Ferik Ahmed Muhtar Paşa, 1914 yılında müzede tam teşekküllü bir mehter takımı kurdurarak bir anlamda Osmanlı seferlerinin moral ve cesaret kaynağı olan mehter musikisini ihya etmiştir. Kendisi, “Türk kavminin beş bin yıllık yuvası” mısraı ile başlayan rast makamında bir mehter marşı da bestelemiştir. Aynı şekilde Ahmed Muhtar Paşa, muallim İsmail Hakkı Bey’in mâhur makamında bestelediği, “gâfil ne bilir neşve-i pür- şevk-i vegâyı” sözleri ile başlayan marşın güftesini yapmıştır.

Gâfil ne bilir neşve-i pür-şevk-i vegâyı

Meydân-ı celâdetteki envâr-ı sefâyı

Merdân-ı gazâ aşk ile tekbirler alınca

Titretti yine rûy-ı zemin, arş-ı semâyı

Allah yoluna cenk edelim şân alalım şan

Kur ân’da zafer va'd ediyor Hazret-i Yezdan