Dünyada şu ana kadar bilinen en eski protez olduğu tahmine edilen ve yaklaşık 3.000 yıllık olduğu belirtilen ahşap ayak protezi, Mısır'daki bir nekropolde bulundu.

Mısır'da Luxor kenti yakınlarındaki Şeyh Abdülkurna (Sheikh Abd el-Qurna) Nekropolündeki arkeoloji kazılarında bir kadın mezarında bulunmuş 3 bin yıllık tahta başparmak, insanlık tarihinde bilinen en eski protez araç olabilir.  Protez kazı alanında bulunan küçük çaplı bir tapınağın yanındaki mezarda bulunmuştu.

İsviçre’nin Basel Üniversitesi’nin Antik Uygarlıklar Bölümü Egyptologistleri (Antik mısır Bilimcileri), Teb Mezarlarının Yaşam Tarihçeleri adlı proje bünyesinde inceledikleri bir buluntunun, 3.000 yaşında bir ayak başparmağı protezi olduğunu belirttiler.

Protez cihazının keşfedildikten sonra teslim edildiği Kahire’deki Mısır Müzesi uzmanları ve Zürih Üniversitesi Evrimsel Tıp Enstitüsü bilimcileri de bu çalışmada rol aldı. İnsanlık tarihindeki en eski protez cihazı olabileceği düşünülen ve ahşaptan oyulmuş olan yapay başparmak, Mısır’ın Luksor kenti yakınlarındaki Şeyh Abdülkurna nekropolisinde keşfedildi.

Bu alan üzerinde şu anda son teknoloji ürünü yöntemler kullanılarak yapılan çalışmalar sürüyor. 95B geçiş tüneli Araştırmacılar türünün tek örneği olan protezi, modern mikroskopi, X-ışın teknolojisi ve bilgisayarlı tomografi kullanarak inceledi.

Günümüzden binlerce yıl önce yaşamış olan bir rahibin kızı tarafından kullanılan ahşap başparmağının, kullanıcısının ayağına birkaç kez yeniden uydurulduğu anlaşıldı. Ayrıca kullanılan malzemeler ve oldukça gelişmiş olan bu protezin üretiminde kullanılan teknik de tanımlandı.

Milattan önce birinci bin yıldan kalma olan yapay başparmak, insan fizyonomisini oldukça iyi bilen sanatçının elinden çıkmışa benziyor. Teknik ustalığın farkına varmak için protez uzantının hareketliliğine ve kuşağının sağlam yapısına bakmak yeterli.

Protezin ne kadar ince işlenmiş olduğundan, kullanıcısının doğal bir görünüm, estetik ve rahat kullanım istediği de anlaşılıyor. Ona bu özellikleri taşıyan bir protez üretebilecek nitelikte bir uzman bulmayı başarmış.

Nekropolde İncelemeler Sürüyor

Erken Demir Çağı’ndan yapıldığı düşünülen protez, mezarlık tapınağının temel kayasının içine kazılmış bir kuyu mezarında bulunmuş. Mezarın bulunmadan önce definecelerce yağmalanığı düşünülüyor. Tapınak, kraliyet ailesine yakın olan küçük bir üst tabaka için yapılmış olan M.Ö.15.yy’dan kalma bir mezarlar grubuna dahil.

2015 sonlarından bu yana Basel Üniversitesi, eski Mısır’ın seçkinlerinin gömüldüğü bu mezarlığı, kullanın tarihini ve çevresini inceliyor. Protezin bulunduğu mezarın ise buradaki TT95 kodlu Teb mezarı olduğu belirtiliyor.

Şeyh Abdülkurna (Sheikh 'Abd el-Qurna) arkeolojik kazı alanında bilinen en eski mezarlar, M.Ö. ikinci bin yılın başlarına dek uzanıyor.  Mezarlığın en yoğun kullanıldığı dönem ise M.Ö.15.yy olmuş.

Bununla birlikte, kayaya oyulmuş bu yapıların çoğu, M.Ö.birinci bin yılda yeniden kullanılmış. Çok daha sonraları ise bazı yerel insanlar tarafından barınak olarak kullanılmış; Hristiyan münzevileri ile başlayan bu süreç 20.yy’ın başına dek sürmüş.

ETH Zürih’ten yerölçüm (jeodezi) ve yerbilim (jeoloji) uzmanları ile çalışan Basel kazıbilimciler (arkeologlar), kazı alanında ve çevresinde bulunan doğal ve yapay yapılar üzerinde incelemelerine devam ediyorlar.

bilimfili.com