Aizanoi Antik Kenti

Kütahya İli, Çavdarhisar İlçesi sınırları içersisinde yer alan Aizanoi Antik Kenti, Zeus Tapınağı, Stadyum- Tiyatro Kompleksi ve Macellumu ile Roma Döneminin en önemli kentlerindendir.

Bir tepe üzerine kurulmuş olan ve şehrin önemli dinsel yapısı olarak görülen Zeus Tapınağı dünyanın en iyi korunmuş Zeus Tapınaklarından biridir.

Etrafındaki sütunla çevrili mekânın üstünün mermer kirişlerle kaplı olması nedeniyle Zeus Tapınağı pseudodipteros plandaki tek örnektir.

Şehrin kuzeyinde 13.500 kişi kapasiteli Stadyum ve 20.000 kişi kapasiteli Tiyatronun bir kompleks şeklinde yapılması antik dönemde Aizanoi’den başka hiçbir yerde görülmemektedir. M.S. 2. yüzyılın 2. yarısına tarihlenen Aizanoi Macellum’u, dünyanın ilk borsalarından biridir.

Macellum’un duvarlarında İmparator Diocletian'ın M.S. 301 yılında enflasyonla mücadele için tespit ettiği imparatorluk pazarlarında satılan malların fiyatlarının yer aldığı ve günümüze kadar oldukça iyi durumda korunmuş olan yazıtlar bulunmaktadır.

Aizanoi: Batı Anadolu’da, Kütahya’nın 57 km. güneybatısında, Çavdarhisar ilçesinde, Penkalas Çayı’nın(Koca Su) iki yanında kurulu antik şehir.

Kentin adının Azan adlı bir mitolojik kahramandan geldiği sanılmaktadır. Yapılan çalışmalar kentte iskânın MÖ 3000’lerde başladığını göstermektedir. Rahiplerin yönetimindeki bir merkez görünümündeki Aizanoi MÖ 184’te *Eumenes II tarafından Pergamon Krallığına, MÖ 133 de Roma Cumhuriyetine bağlandı. Kente ait en eski sikkeler MÖ 2. yüzyıla tarihlenir. En parlak dönemini MS 2.-3. yüzyıllarda yaşamıştır. Bu dönemdeki gelir kaynakları tahıl tarımı, yün ve şarap üretimidir.

Beş doğu eyaletinin (Akhaia, Trakya, Asya, Girit ve Kyrene) kentlerinin katılımıyla *Hadrianus tarafından kurulan Panhellenion Birliğinin üyesiydi. Kentte MS 2. yüzyılda Zeus adına inşa edilen ve Anadolu’nun en iyi korunmuş tapınağı yer alır. Bu tapınak Frigler döneminde de kutsal alan olarak kullanılan bir mekanın üzerine inşa edilmiştir.

Birbirine bitişik inşa edilmiş tiyatro ve stadyuma Anadolu’da sadece burada rastlanır. MS 13. yüzyılda bölgeye Çavdar Tatarları yerleşmiş, tapınağı kale olarak kullanmışlardır. 1824’te yeri tespit edilen kentte ilk kazı çalışmalan 1926’da başladı.

Aizanoi'de, Alman Arkeoloji Enstitüsünce 1970-2011 yıllarında yapılan kazılarda Anadolu'nun en iyi korunmuş Zeus tapınağı, tiyatro, stadyum, iki hamam, dünyanın ilk borsa yapısı, sütunlu cadde, Kocaçay üzerinde 5 köprü, "Meter Steunene" kutsal alanı, nekropoller, bent ve su yolları gün ışığına çıkarıldı. Tapınağın çevresinde milattan önce 3000'li yıllara ait yerleşim tabakaları bulundu.

Antik kentte 1970'ten itibaren 41 yıl yaz aylarında çalışma yürüten Alman Arkeoloji Enstitüsünün lisansı Bakanlar Kurulu kararıyla 2011'de iptal edilerek kazı görevi Türk arkeologlara verildi.