İran ile ABD arasında savaş rüzgarları eserken, ABD Başkanı Donald Trump’ın Kültürel Miras'ı tehdit eden beyanı; Amerikan Arkeoloji Enstitüsü Amerikan Arkeoloji Derneği, Amerikan Mirası Koalisyonu, Uygulamalı Antropoloji Derneği, Modern Dil Derneği, Penn Kültürel Miras Merkezi, Ortaçağ Akademisi ve Mimari Tarihçiler Topluluğu imzalı bildirilerle kınandı.

İran’ın kültür mirasına yönelik hedeflere saldırı düzenleyeceklerini  ima eden ve "askeri üslerin de kültürel miras alanı gibi olduğunu" söyleyen Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump’ın bu tavrına yönelik tepkiler sürüyor. 200 binden gazla üyesi bulunan Amerikan Arkeoloji Enstitüsü (AIA), Amerikan Antropoloji Derneği (AAA) ve Amerikan Arkeoloji Derneği (SAA)’nin de aralarında bulunduğu kuruluşlar ortak bir mektup yayınlayarak Başkan Trump’ı kınadı.

İnsani ve sosyal bilimler alanında çalışmalar yürüten 50 binden fazla bilim insanını temsil eden kuruluşların kınama mektubunda, ABD Başkanı Trump’ın kültürel sitleri askeri hedef olarak görmesinin savaş suçu olduğu ve hiçbir haklı gerekçesi bulunmadığı kaydedildi. Amerikan kamuoyuna yapılan çağrıda ise askeri faaliyetler için kültürel alanların hedef alınmasının desteklenmediği görüşünü içeren mektubun Kongre’ye iletilmesi istendi.

Silahlı Bir Çatışma Halinde Kültürel Mirasın Korunmasına Dair Sözleşme’ye atıfta bulunuldu

ABD Başkanı Trump’ın, İran’ın General Kasım Süleymani suikastine karşı bir misilleme yapması durumunda bu ülkede bulunan kültürel mirası da içeren 52 hedefe saldırı düzenleyeceklerini açıklamasına Amerikan bilim dünyasından da tepki geldi. 1879’da kurulan ve 200 binden fazla üyesi bulunan Amerikan Arkeoloji Enstitüsü (AIA), konuyla ilgili bir açıklama yayınlayarak, İran’ın kültürel miras alanlarının kasıtlı olarak hedef seçilmesini kınadı. 1954’te Hollanda’nın Lahey kentinde imzalanan Silahlı Bir Çatışma Halinde Kültürel Mirasın Korunmasına Dair Sözleşme’ye atıfta bulunulan açıklamada, “ABD Savunma Bakanlığı’nın Savaş Kanunu El Kitabı, meşru bir askeri amaç için, zorunlu haller dışında silahlı çatışmalarda kültürel mirasın kasıtlı olarak yok edilmesini yasaklamaktadır. AIA, Cumhurbaşkanı Trump ve ABD Savunma Bakanlığını İran’daki sivilleri ve kültürel mirası korumaya ve ABD askeri kuvvetlerinin yalnızca yasal askeri emirlere uyacağını teyit etmeye davet ediyor” ifadelerine yer verildi.

Amerikan Antropoloji Derneği: Tehdit uluslar arası hukuka aykırı

Ülkenin en eski sivil toplum kuruluşlarından biri olan Amerikan Antropoloji Derneği ise Başkan Trump’ın İran’ın kültürel miras alanlarının hedeflenmesi tehdidine kesinlikle karşı olduklarını açıkladı. 1902 yılında kurulan ve yayınladığı 22 bilimsel dergi ile dünyanın en büyük antropolog örgütü olarak bilinen kuruluş, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, kültürel alanların yok edilmesinin asla askeri bir amaç olarak görülmemesi gerektiğini belirtti. Trump yönetiminin İran’ın kültürel alanlarına yönelik tehdidinin uluslar arası hukuka aykırı olduğu kaydedilen açıklamada, bu tehditlere karşı çıkmak için ilgili kuruluşlarla bir araya gelindiği belirtildi.

Kültürel alanları hedef almak savaş suçudur

Kültürel miras ve sosyal bilimler konusunda koruma faaliyeti yürüten ABD’li kuruluşların, “Kültürel alanları hedef almak bir savaş suçudur” başlığını taşıyan ortak mektubu ABD Başkanı Donald Trump’a gönderildi. Beşeri ve sosyal bilimler alanında çalışmalar yürüten 50 binden fazla bilim insanı ve araştırmacı adına Başkan Trump’a gönderilen mektupta, askeri faaliyetler için kültürel sitleri hedeflemenin bir savaş suçu olduğu ve hiçbir koşulda haklı gerekçesinin bulunmadığı kaydedildi. ABD yönetiminin kültürel alanlara ve sivillere yönelik tehditleri devam ettirmekten caydırılması gerektiğine vurgu yapılan mektupta, askeri çatışmalardan zarar görme ya da tahrip olma riski taşıyan kültürel alanların uygarlık tarihi açısından vazgeçilmez olduğu dile getirildi. Mektupta ayrıca Başkan Trump’ın öngörüsüz tavrının İran halkını daha çok öfkelendirmeye hizmet edeceği görüşüne yer verildi.

11 Ayrı kuruluşun imzası var

Ortak mektuba imza koyan kuruluşlar arasında ayrıca Amerikan Arkeoloji Derneği, Amerikan Mirası Koalisyonu, Uygulamalı Antropoloji Derneği, Modern Dil Derneği, Penn Kültürel Miras Merkezi, Ortaçağ Akademisi ve Mimari Tarihçiler Topluluğu’nun da aralarında bulunduğu 11 kuruluş yer alıyor.

ABD dünyanın kültürel mirasını tahrip edenlerin saflarına katılacak

Öte yandan kültürel mirasın korunmasıyla ilgili çalışmalar yürüten etkili Amerikan kuruluşlarının Başkan Trump’a yönelik ortak mektubuna ilişkin New York Times’da yer alan bir yorumda, ABD’nin de dâhil olduğu ülkelerin on yıllardır kültürel mirasın kasıtlı olarak yok edilmesini haklı olarak kınadığı belirtilerek, “Hitler’in Almanyası, Pol Pot’un Kızıl Kmerleri, Afganistan’daki Taliban ve Suriye’deki Esad rejimi herhangi bir askeri zorunluluk olmadan kültürel mirası kasten yok etti. Eğer Trump bu tehdidini gerçekleştirirse, ABD dünyanın kültürel mirasını tahrip edenlerin saflarına katılacak” ifadelerine yer verildi.

Yusuf Yavuz - www.acikgazete.com