Amphora, amfora nedir?

Amphora, Amfora: 

Antik çağda iki kulplu ve geniş karınlı, genellikle sivri dipli veya kaideli daha çok zeytinyağı, su, şarap gbi sıvı maddelerin, yer yer de tahıl ve zeytin gibi katı maddelerin saklandığı ve taşındığı testi. 

Eski Yunan çömlekçiliğindeki başlıca ka biçimlerinden olan amphora-amforaların boyundan, omuzdan, karından ya da üstten kulplu, boyunlu yada boyunsuz, kesik dipli, delikli ya da deliksi gibi pek çok çeşidi bulumaktadır. 

Şarap amphoraları standart attika ölçüsüne göre 39 litredir. Ortalama boyları 45 cm. dir. Büyük boyları ise dinsel amaçlı olarakmezar taşı ya da cenaze törenlerinde kullanmak için yapılmışlardır.

30 cm.'nin altındaki en küçük boyda olanına amphorskos denir. 

Geniş ağızlı ve boyalı amphoralar sürahi olarak kullanıldıkları gibi ödül olarak da dağıtılmaktaydılar. 

En eski amphoralar İ.Ö. XV. yüzyılda Suriye Lübnan kıyısında yapılmaya başlamıştır. 

İ.Ö. VIII. yüzyıldan itibaren Akdeniz'de Fenike, Yunan ve Etrüsk Uygarlıklarında birlikte kullanılmaya başladıkları saptanmıştır.

En geç amphoralar ise İ.Ö. VII. yüzyıla aittir. 

Attika'da yapılan amphora örnekleri - Berlin Altes Müzesi

Bu tarihten itibaren ise amphoralar yerlerini yavaş yavaş maden, ahşap ve deri kaplara bırakmaya başlamıştır. 

Fenik amphoraları gövde üzerinde küçük kulplu, Yunan amphoraları  uzun boyunlu ve boyun omuza bağlanan dikey kulplu, Etrüsk amphoraları ise omuz üzerinden kulpludur. 

Amphoralar doldurulduktan sonra mühülenirdi. 23.36 litreye eşit  ve 48 sextarius değerindeki Roma hacim ölçüsü birimi. 

2. Amphora:

1. 48 sextariusa eşit Roma hacim ölçüsü birimi. 25,36 litreye eşittir.

Amfora sözcüğü bu terimin yaklaşık 39 litreye eşit bir hacim ölçüsünü göstermek için kullanıldığı Yunancadan alınmıştır.

2. Yunan çömlekçiliğindeki başlıca kaplardan biri.

İki kulplu bir testi görünümünde olan amforalar iki çeşittir.

A) Boynun gövde ile keskin bir açı ile birleştiği 'boyunlu Amfora',

B) Boyun ile gövdenin sürekli bir eğri oluşturduğu 'tek parça amphora'.

Birincisine, Yunan çömlekçiliğindeki Geometrik Dönemden (MÖ 900) gerileme dönemine değin rastlanır.

İkincisi ise MÖ 7. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Amphoralann ölçüleri, 1,5 metrelik büyük Geometrik Dönem vazolarından, 30 cm.lik, hatta daha da küçük (en küçüğüne amphoriskoi denir) boylara kadar değişir. Ortalama boyu 45 cm.dir.

Pek çoğu günümüze ulaşmış olan amphoralar, zeytin, tahıl, yağ ve şarap depolamak ve taşımak için kullanılmıştır. 

Şarap amphoraları, standart attika ölçüsüne göre yaklaşık 39 litredir.

Büyük boyları ise mezar taşı olarak ya da cenaze törenlerinde kullanılmak için yapılmıştır.

Geniş ağızlı ve boyalı amphoralar, sürahi olarak kullanılmış, ayrıca ödül olarak da dağıtılmıştır. Miken (MÖ 14. yüzyıl) çömlekçiliğinin izlerini taşıyan ve Proto-Geometrik üslupta (MÖ 1000- 900) ana model olarak yeniden biçimlendirilen boyunlu amphoranın, estetik kaygılara olduğu kadar işlevsel amaçlara da dayanan 12 farklı biçimi vardır. Bazıları üç kulplu ve daha çok kırmızı figürlü olan Nola (İtalya'daki Nola kentinden) tipindekiler; MÖ 6. yüzyıldan MÖ 2. yüzyıla değin Panathenaia şenliklerinde ödül olarak verilen Siyah Figürlü Panathenaia amphoraları (bu amphoralar zeytinyağı ile doldurulur ve üstüne "Ben Atinalıların ödüllerinden biriyim" yazılırdı).

6. yüzyıldan sonra evlenme ve cenaze törenlerinde dinsel amaçlarla kullanılan, ağzı dışa doğru kıvrık uzun boyunlu, ince gövdeli, narin loutrophos amphoraları özellikle önem taşır.

Tek parçalı amphoralann, dışanya doğru kıvrılan ağızları, silindir biçimindeki kulpları, dar sütun başlığı biçimindeki kaideleri ve oldukça eğri karınlarıyla çok daha uyumlu bir biçimleri vardır.

3. Amfora

Şekli genellikle geniş gövdeli, dar boyunlu, sivri dipli ve kulplu olan, sıvı veya çeşitli malzemeleri muhafaza eden testi.

Mimari: Mimarlıkta ise örtü sisteminde dolgu yükünü hafifletmek ve yüksekliği arttırmak için kullanılmıştır.