Anadolu'da ardarda yapılan arkeolojik keşifler, tarih çağları birbirine karıştırdı. Arkeoloji verilerine göre tartışmanın zamanı geldi: Kalkolitik çağ ne kadar kalkolitik, neolitik çağ ne kadar neolitik?

Anadolu'da ve dünyanın farklı bölgelerinde ardarda yapılan arkeolojik keşifler, bugüne dek kullanılan tarihi çağlar çizelgesini alt üst etti. Çizelgede Taş Devri olarak sınıflanan tarih aralığında metal işlenmiş olması, o evrenin ne kadar taş devri olduğunu sorgulamaya açtı.

Görünen o ki tarihi devirler çizelgesinin artık bilimsel şekilde analiz edilip, yeniden sınıflandırılması gerekiyor. Arkeolojikhaber.com muhabirleri,  40. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumunda sorunun çözümünün elzem hale geldiğini gözlemledi.

Tepecik arkeoloji kazılarındaki Erken Kalkolitik Çağ bulguları analiz edildi

5 Nisan 2018 tarihinde Kapadokya'daki Tepecik-Çiftlik arkeoloji kazılarına katılan Kemik Aletleri Uzmanı Amerikalı arkeolog Douglas V. Campana, New York Üniversitesi Antropoloji Bölümü İnsan Kökenleri Araştırma Merkezinden  Pam J.Crabtree ile birlikte Quaternary International (Uluslararası Kuvaterner) dergisinde Kalkolitik Tepecik-Çiftlik'den çıkan Kemik Aletleri: 2013 kazı sezonundan elde edilen iki kemik nesnesinde üretim ve aşınma izleri (Bone implements from Chalcolithic Tepecik-Çiftlik: Traces of manufacture and wear on two classes of bone objects recovered from the 2013 excavation season) başlıklı bir makaleye imza attı. Her ne kadar makale yeni tarihli bir araştırma sonucunu içerse de araştırma Tepecik arkeoloji kazılarında. 2013 yılında çıkarılan iki ayrı tip kemik aleti konu ediniyordu. Söz konusu aletler, makaleye imza atanların Erken Kalkolitik Çağ olarak nitelendirdiği M.Ö. 6100-5800 tarihleri arasına tarihlendiriliyordu.

Dr. Erkan Bıçakçı: Anadolu'da Kalkolitik Çağ yaşandı mı, ne zaman yaşandı?

Bu makaleden tam bir ay sonra 7 Mayıs 2018'de Çanakkale 18 Mart Üniversitesinde düzenlenen  40. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumunda Tepecik-Çiftlik arkeoloji kazılarının 2017 yılı kazı buluntuları açıklandı.

8 Mayıs Çarşamba günü Oturum Başkanlığını Prof. dr. Tayfun Yıldırım'ın yaptığı oturumda Tepecik-Çiflik 2017 yılı çalışmalarını açıklayan Dr. Erkan Bıçakçı sunumunda, "Kalkolitik çağ diyoruz ama artık Anadolu'da kalkolitik çağ yaşandı mı sorusunu sormak gerekiyor. Kalkolitik çağ dediğimiz dönem Anadolu için gerçekten kalkolitik çağ mıydı tartışmanın zamanı geldi" dedi.

Prof. dr. Tayfun Yıldırım:  Anadolu'da Kalkolitik dönemin bir hayli tartışılması gerekiyor

Arkeolojikhaber.com sitesinin izlediği oturumun başkanlığını yapan Prof. dr. Tayfun Yıldırım da Dr. Erkan Bıçakçı'ya destek vererek, "Bu önemli bir konu. Sayın Bıçakçı önemli bir tespit aktardı ve detaylı tartışılması gereken bir saptama yaptı. Kalkolitik dönem derken "bakır" artı "taş" bulguların bir arada bulunduğu evre kastediliyor. Mevcut terminolojide M.Ö. 4 binden itibaren başlatılıyor bu dönem. Erken kalkolitik denilerek biraz daha geri çekilebiliyor. Oysa kalkolitik denilen evre her bölgede farklı gelişiyor. Yani bütün coğrafyalarda aynı anda bu evre yaşanmıyor. Mezopotamya'da, Suriye'de, İran'da  ve Anadolu'da farklı parametreler var. Dolayısı İle birisi Kalkolitik demiyor Ubeyd Kültürü diyor, diğeri Halaf Kültürü diyor. Yani farklı isimler var. Ortak bir terminoloji oluşturmamız lazım. Bu çok zor çünkü bütün hâfirle, kendi kazdıkları höyükleri öne çıkartıp, kendi kültürlerine uygun isimle adlandırıyor bu evreyi. Şimdi buna dayanarak bizim arkeolologlarımız da örneğin Tepecik1 Kültürü diye isismlendirebilir bu dönemi. O zaman da bunu ben kabul etmem. Yani Anadolu'da Kalkolitik dönem bir hayli tartışılması gereken kavramlar arasında. Özellikle Orta Kalkolitik denen evre Anadolu'nun her yerinde farklı" dedi.

"Anadolu'da 8 bin yıllık bakırlar buluyor, neolitiğin ismini bile kullanmamız sakıncalı değil mi?"

"Bakır dediğimiz malzemeyi biz Anadolu'da artık akermaik denilen çağda buluyoruz" diyen  Prof. Yıldırım sözlerini şöyle tamamladı: "Çayönü'nden Hallançemi'den tutun bir sürü yerde daha eski tarihlerde bakır buluyoruz. Mesela Aşıklı Höyük'te 8 bin yıllık bakır bulundu. Artık neolitiğin ismini bile kullanmamız sakıncaı değil mi? Ne diyorlar; cilalı taş devri. Ama biz şimdi bakır buluyoruz. Bazıları Pre-teknoloji (Pre-Technology) kavramını kullanıyor çünkü bakırı işlemek için ateş kullanılmış. Niye o zaman taş devri diyoruz? Bunlar hep sıkıntılı. Bu konuda ciddi bir sempozyum dahi düzenlenmesi gerekir"

arkeolojikhaber.com