Bu yılki arkeolojik kazılarda çok sayıda neolitik dönem yapısı ön plana çıktı. Mardin Boncuklu Tarla, Batman Hasankeyf Höyük, Kastamonu Kahintepe, Şanlıurfa’da Karahantepe, Taşlıtepe, Harbetsuvan Tepesi, Sefertepe, Ayanlar Höyük ve Hamzantepe’deki çalışmalarda Anadolu neolitik çağ araştırmaları açısından tüm bilim dünyasını şaşırtan sonuçlar alındı.

Kamuoyunda yeni ortaya çıkan kazı sonuçları ile ilgili sürekli Göbeklitepe benzetmesi yapılıyor. Oysa bu alanlardaki ortak özellik T biçimli anıtsal dikilitaşların ele geçmesi ve Göbeklitepe ile çağdaş olmalarından öte gitmiyor. Uzmanlar hepsinin kendi içinde Anadolu neolitik dönemi ile ilgili çok özel bilgileri barındırdığına dikkat çekiyorlar.

Göbeklitepe ile eşzamanlı olmalarına rağmen Göbeklitepe’de gibi zengin değiller

1995’ten beri kazılan Göbeklitepe, anıtsal mimarisi, heykelleri ve dönemin inanç sistemine ışık tutan zengin hayvan ve insan betimlemeleriyle çanak çömleksiz neolitik dönem yerleşimleri arasında halen çok özel bir yere sahip. Arkeolog Nezih Başgelen bu konuda şunları söylüyor: “Göbeklitepe’de bulunanlar insanlık tarihinde dini mekânların biçimlenmesi, tapınak mimarisinin ve sanatın doğuşu açısından bilinen en eski örneklerdir. Yeni bulunanlarda Göbeklitepe ile eşzamanlı olmasına karşın Göbeklitepe’deki gibi zengin betimlemelere ve anıtsal komplekslere henüz rastlanılmamıştır. Türkiye’de doğudan batıya son yıllarda yapılan kazı ve araştırmalar, neolitik çağın tanımını değiştirecek ölçüde gelişkin ve kendine özgü karmaşık yapıda kültürleri barındırdığını göstermektedir. Günümüz dünyasının uygarlık temelleri neolitik dönemde atılırken, bu oluşuma Türkiye coğrafyasındaki kültürlerin katkısının, öngörülenden çok daha fazla olduğu yeni kazıların sansasyonel sonuçları ile giderek çok daha iyi ortaya çıkmaktadır.”

HARBETSUVAN

Şanlıurfa’da Eyyübiye ilçesine bağlı Karahisar kırsal mahallesinde ve merkeze 53 kilometre mesafede bulunan Harbetsuvan Tepesi’nde kazı çalışmaları Doç. Dr. Bahattin Çelik bilimsel danışmanlığında yürütülüyor. Bu yılki kazılarla ilgili Çelik şöyle konuştu: “Harbetsuvan Tepesi’nde aynen Göbeklitepe’de olduğu gibi tapınak alanları tespit ettik. Göbeklitepe’nin son evresine ait bulgular. Harbetsuvan Tepesi de aynen Göbeklitepe gibi çok önemli bir yer olarak karşımıza çıkıyor.”

KARAHANTEPE

Göbeklitepe’nin çağdaşı olarak bilinen yaklaşık 12 bin yıllık Karahantepe’de dünyanın en eski heykeli olarak tanımlanan ‘Urfa Adamı’nın benzeri bulundu. Şanlıurfa şehir merkezine 46 kilometre mesafedeki Karahantepe’de İstanbul Üniversitesi’nden Prof. Dr. Necmi Karul başkanlığında kazılar yürütülüyor. Bu yıl başlayan kazılarda bulunan ‘Urfa Adamı’ heykelinin benzerinin yaklaşık 11 bin 500 yıllık olduğu tahmin ediliyor.

BONCUKLU TARLA

Mardin’in Dargeçit ilçesinde, neolitik döneme ait, temeli moloz taşlarla örülü duvarlar ve sertleştirilmiş kil tabanları olan yapının açığa çıkarıldığı alanda Göbeklitepe ile aynı döneme ait bir de tapınak tespit edildi. Dört dikilitaş olan tapınağın 11 bin 300 yıllık olduğu tahmin ediliyor. Boncuklu Tarla kazılarının bilimsel danışmanlığını yürüten Dr. Ergül Kodaş; “Neolitik döneme ait 80 metrekare büyüklüğündeki tapınak Göbeklitepe ile benzer özellikler taşıyor” açıklaması yaptı.

Ömer Erbil - Hürriyet