1978'de tespit edilen ve 1992'de arsanın kamulaştırılması yapılarak aynı yıl Kültür ve Turizm Bakanlığınca arkeolojik kurtarma kazılarına başlanan Külhöyük'te 2008 yılında ara verilen kazılar Arkeolog Doç. Dr. Derya Yılmaz'ın liderliğinde tekrar başladı.

Hitit Ordusu’nun askeri stratejik geçiş noktası olarak kullandığı, Ankara’dan güneye Mezopotamya ve Suriye’ye ulaşan Kilikya Kapıları’na (Adana) uzanan yol ağı üzerinde bulunan Hitit yerleşimi Külhöyük’te kazı çalışmaları 14 yıl aradan sonra Cumhurbaşkanlığı Kararlı kazı statüsünde tekrar başladı.

Kültür ve Turizm Bakanlığının izni ile Ankara Üniversitesi tarafından Gölbaşı Belediyesinin desteğiyle yapılan kazıların sorumluluğunu Ankara Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Derya Yılmaz üstlendi.

Arkeolog Derya Yılmaz tarihi alana ilişkin teknik bilgileri paylaşarak, Külhöyük’te yaşamın 5 bin yıl önce Hattiler zamanında başladığını aktararak, "Gölbaşı sınırları içinde bulunan Külhöyük, Ankara’dan güneye Mezopotamya ve Suriye’ye ulaşan Kilikya Kapıları’na (Adana) uzanan yol ağı üzerinde bulunan önemli bir Hitit yerleşimidir." dedi.

Kaçak kazılar sonucunda 1978'de tespit edilen Külhöyük’te 1992'de arsanın kamulaştırılması yapılarak aynı yıl Kültür ve Turizm Bakanlığınca kurtarma kazılarına başlandığını vurgulayan Derya Yılmaz, "Külhöyük’te Hitit arkeolojisi alanında önemli bulguların açığa çıkması beklenmektedir. Destek verenlerimiz çok. Kazı çalışmaları Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara Üniversitesi ve Gölbaşı Belediyesi tarafından desteklenmektedir. Aynı zamanda Türk Tarih Kurumuna da teşekkür ediyorum. 12 aylık kazı projesi olduğumuz için Türk Tarih Kurumu da bize destek vermektedir." değerlendirmesinde bulundu.

Arkeolojik kazı çalışmasının yapıldığı alana giderek, Doç. Dr. Derya Yılmaz’dan çalışmalar hakkında bilgi alan Gölbaşı Belediye Başkanı Ramazan Şimşek, ilçenin her tarafından tarih çıktığını belirterek, "Biraz önce gezerken de gördük binlerce yıllık, Hitit çağından kalma çanak çömlek parçaları bulunuyor. Böyle birçok yeri tarih kokan bir ilçedeyiz ve Külhöyük’teyiz şu an. 5 bin yıl geriye gidiyoruz burada. 8 kilometre ileride de biliyorsunuz Gavurkale dediğimiz Hitit döneminin en büyük kaya kabartmalarıyla dikkat çeken bölgemiz bulunuyor. Gölbaşı tarihsel anlamda böyle çok önemli bir konumda. Tulumtaş Mağaramızı da ortaya çıkarttık. Orayı da turizme açıyoruz yakın zamanda." dedi. 

Alanın turizme kazandırılması gerektiğini ifade eden Ramazan Şimşek, Ankara’ya gelen turistlerin bölgeye uğramadan otobüslere binip doğruca Kapadokya’ya geçtiğini anlatarak, "Burayı turizm destinasyonu yapmamız gerekiyor." diye konuştu.