Antik Yunanlıların yaklaşık 2.700 yıl önce ortalama 300 kiloluk taş blokları kaldırmak ve taşımak için vinç kullanmaya başladıkları tahmin ediliyor. İlk vinç sistemlerinin daha önce sanılandan yaklaşık 150 yıl önce kullanıldığını savunan araştırma, taşların kaldırırıp, kaydırılarak döşenmesi için oluk sistemlerinin nasıl kullanıldığını da izah ediyor.

4 Haziran 2019'da Cambridge Üniversitesi Yayınları'nca internet üzerinden yayınlandıktan sonra Kasım ayında Atina İngiliz Okulları Yıllığı (Annual of the British School at Athens) dergisinde neşredilen Alessandro Pierattini imzalı Kaldırma, Ayarlama Amaçlı Halat Sistemlerini Yorumlama ve Yunan Anıtsal Mimarisinin Doğuşu (Interpreting Rope Channels. Lifting, Setting, and the Birth of Greek Monumental Architecture) adlı makaleye göre;  yaklaşık olarak  2.500 yıl önce Antik Yunan’da kullanılmaya başlandığı tahmin edilen vinçlerin, muhtemelen sanılandan 150 yıl daha önce yani yaklaşık olarak M.Ö. 650 yıllarında kullanımda olduğu savunuldu.

Notre Dame Üniversitesi öğretim görevlisi Doçent Alessandro Pierattini'nin ilk vinçlerin yaklaşık 2.650 yıllık önce kullanıldığını savunan makalesine göre, ağır taş bloklarda bulunan oyuklar, halat sistemlerinin nasıl kullanıldığına dair ipuçları da veriyor.

Doç. Alessandro Pierattini'nin araştırması Korint ve Isthmia tapınaklarında kullanılan taş bloklar üzerinde yapılan araştırma sonuçlarına dayanıyor.

Asurluların makara sistemleri kullandığı biliyordu

Yunanların, yüzyıllar önce Mısırlıların ve Asurların yaptığına benzer şekilde; makaralar ve kerpiç ya da topraktan yapılmış rampaları kullanarak ağır taş parçalarını kaldırdığı düşünülüyordu.

Yeni araştırma, Isthmia ve Corinth tapınakları da dahil olmak üzere, Yunan tarihindeki ilk taş tapınaklarının inşaatçılarının MÖ 7. yüzyılın ortası kadar erken bir zamanda ilkel kaldırma makineleri kullandıklarını buldu.

Araştırmanın iddia ettiğine göre bu erken kaldırma makinesi, vince önemli bir öncü olarak görülmüş olabilir ve 200 ila 400 kg arasındaki ağırlığa sahip yontma taş parçalarını taşıyabilme kapasitesine sahipti.

Yeni araştırmanın yazarı Alessandro Pierattini, bu kaldırma makinesinin başlangıçta gemi inşa etmek ve ağır lahitleri dar ve derin çukurlara indirmek için kullanan Korintliler tarafından icat edildiğini iddia ediyor. Teknik olarak konuşursak, bu kaldırma makinesi bir vinç değildi. Bunun yerine Yunan inşaatçılar, çerçeveden geçen bir halat kullanarak gücün yönünü değiştirdiler.

Pierattini makalesinde, bu taşçılık türünün Yunanların devasa taş mimarisinin gelişiminde hem çoğu Yunan inşaatları için norm olan kerpiç yapılardan, hem de taş yapı ile yapılan önceki deneylerden ayrılışını işaret eden önemli bir adımını temsil ettiğini söylüyor.

Bu iddia için temel kanıt Korint ve Isthmia tapınaklarının inşasında kullanılan taşların tabanına kazınmış oyuklardan geliyor. Antik tarihçiler bu oluklara aşina, ancak olukların inşa boyunca taş parçalarını kaldırmak için mi yoksa taş ocakları etrafında onları hareket ettirmek için mi kullanıldıkları bilinmiyor.

Araştırma için, Pierattini erken Yunan tapınaklarında kullanılan taş parçalarını araştırdı, aynı zamanda bazı uygulamalı deneysel arkeoloji çalışmalarına da katıldı.

Pierattini, “Makalem, Korint ve Isthmia’daki 7. yüzyılın ortasından taş parçalarını ve onların tuhaf oyuklarını yeniden inceliyor.” diyor.

“Bilim insanları bu oyuklar için iki alternatif yorum önerdi: onlar ya kaldırma makinelerine taş parçalarını bağlamaya, ya da taş ocaklarındaki taşları hareket ettirmeye yardımcı olmuştu. Benim tekrar inceleme sonucum, oyukların kaldırmaya yardım ettiği ve Yunan tarihindeki mimari taşların kaldırıldığı ilk deneylere tanıklık ettiği sonucuna varıyor.”

Pierattini, gerçek taşlar ve ipler kullanarak, oyukların hem inşaatçıların taş parçalarını kaldırmasına, hem de duvar üstündeki komşu taşların yanına sıkı bir şekilde pozisyon almalarını sağlayacak ikili bir fonksiyon şeklinde hizmet edebileceğini gösteriyor.

“Ağır taş parçaları ve taş yüzeyler arasındaki yüksek sürtünme ile, bu daha sonraki zamanlarda metal kaldıraçların kullanımı için amaca uygun delik setlerini gerektirecek oldukça problemli bir inşaat aşamasıydı.”

Pierattini, “Önceki bilim insanları tarafından gözardı edilen kesimleri yorumlayarak, Korinth ve Isthmia’daki erken tapınakların inşaatçıları zaten blokların hizalanmaları için kaldıraçları kullanıyorlardı. Bu, kaldıraçların Yunan mimarisinde ilk belgelenmiş kullanımını temsil eder.” diyor.

Yeni makaleye göre Antik Yunanlar tam gelişmiş vinçlerin ortaya çıkması ve yayılmasından yaklaşık 150 yıl önce, MÖ 7. yüzyıl kadar erken bir zamanda taş tapınakları inşa etmek için kaldırma makinelerini kullandı.

Bu keşif, Antik Yunanların ve onların dikkate değer ustalık ve dehalarının ileri bir kanıtıydı.

Kaynak: Cambridge Üniversitesi ve Gizmodo / Çeviri: Güzin Akyıl - Arkeofili