Tıp dilinde Spondilozis deformans olarak adlandırılan omurga bozukluğunu arkeologlar, bugüne dek hayvanların eski çağlarda yük taşımada kullanıldığının kanıtı sayıyorlardı. Ancak yapılan bilimsel araştırma bu hastalığın köpekgillere ait ırsi bir rahatsızlık olduğunu ve yük taşımasa da oluşabileceğini gösterdi.

Plos One dergisinde "Köpeklerlerin arkeolojik ulaştırma faaliyetlerinin göstergesi olarak spondiloz deformansı: Arkeolojik örneklerin değerlendirilmesinde mevcut yöntemlerin sistematik değerlendirilmesi" (Spondylosis deformans as an indicator of transport activities in archaeological dogs: A systematic evaluation of current methods for assessing archaeological specimens) başlığı ile 17 Nisan'da Antropolog Katherine J. Latham ve Robert J. Losey imzaları ile yayınlanan makaleye göre; bugüne dek arkeologların köpeklerin taşımacılıkta kullanıldığının kanıtı saydığı Spondilozis deformans (Spondiloz deformasyonu) omurga bozukluğunun aslında sanılanın aksine hem köpeklerde hem de kurtlarda yaygın ırsi rahatsızlık ve pek çok köpek hiç yük taşımasa dahi bu sağlık sorununu yaşıyor.

Arkeologlar ve paleontologlar, arkeoloji kazılarında bulunan Spondiloz deformasyonu içeren köpek kemiklerine dayanarak, insanlar ve köpekler arasındaki 30.000 yıllık ilişkinin yük taşımacığı ile başladığını düşünüyordu.

Ancak köpeklerin çalıştırılmasıyla başladığı düşünülen 30.000 yıllık ilişkiye dair yorumların yeni araştırmalar ışığında yanıltıcı olabileceği ortaya çıktı.

Arkeologlar, uzun zamandır köpeklerin binlerce yıl boyunca yük çekmek için kullanıldığını düşünüyor. Ancak şimdi araştırmacılar, bu uygulamanın yaygınlığını çevreleyen varsayımların hatalı olduğunu öne sürüyor.

Özellikle tarih öncesi zamanlarda, köpeklerin ne kadar yük taşıdığının tahminini yapmak, yetersiz kanıtlar nedeniyle eksik kalıyordu. Koşum ve kızak yapmak için kullanılan malzemelerin birçoğu günümüze kadar ulaşamadı, bu yüzden arkeologlar, hikayeyi ortaya çıkarmak için iskelet kalıntılarını inceledi.

Özellikle ilgi çekici olan, spondiloz deformans adı verilen dejeneratif bir hastalığın eski köpeklerinin omurgalarındaki işaretlerdi. Bu rahatsızlığın uzun zaman yük taşıma ya da travois adı verilen ilkel bir kızak çekme stresinden kaynaklandığı düşünülüyor.

İnsanlarda da yaygın olarak görülen hastalık, disk çevresinde ve yakınlardaki spinal eklemlerde kemik mahmuzları veya köprülerin oluşmasına neden olabiliyor.

Bu hastalığın dikkat çeken görünümü, muhtemelen arkeolojik iskelet kalıntılarıyla çalışan birçok kişi için varlığını açıkça ortaya koyuyor.

Ancak, yeni yapılan bir çalışmada araştırmacılar, hastalığın varlığını yük taşıyan köpeklerle eşleştirmenin yanlış olduğunu gösterdi.

“Sonuçlarımız bu patolojinin köpek taşımacılığının güvenilir bir iskelet göstergesi olmadığını gösteriyor, çünkü çalışma geçmişlerinden bağımsız olarak bu hastalık, hem köpeklerde hem de kurtlarda oldukça yaygın.”

“Yaş, vücut büyüklüğü, cinsiyet ve akrabalık dahil olmak üzere, bu hastalığın köpeklerde ortaya çıkışı ve tezahürü ile ilişkili birçok faktör var.”

Daha önce, yabani köpeklerde, taşımacılıkta kullanılan köpeklerde ve hiçbir zaman çekme ya da taşımada yer almayan köpeklerde spondiloz bozulmasının meydana gelmesi üzerine karşılaştırmalı geniş çaplı çalışmaların yayınlanmadı. Yeni araştırmada ise 136 modern köpekte, 19 kızak köpeğinde ve 241 kurtta bu hastalığın varlığını incelendi.

Ortaya çıkan sonuçlara göre, bazı durumlarda, yük taşımayan köpeklerde hastalığın yoğunluğu biraz daha yüksekti. “Bu hastalığın arkeolojik köpeklerde yaygın olduğunu bulmak için aşırı çalıştıklarını ve yaralandıklarını göstermez. Bunun yerine, köpeklerin yaşlılıklarına kadar yaşadıklarını ve dolayısıyla arkeolojik örneklerde çok yaygın görünmesini sağlıyor.”

Bulgular, arkeologların eski köpeklerin hayatlarını nasıl okuduklarını yeniden değerlendirmesi gerektiği anlamına geliyor.

“Yük çekme gibi alışılmış etkinlikleri tanımlamak için kullandığımız yöntemlerin ampirik kanıtlara dayandığından emin olmalıyız.”

Phys - 10 Haziran 2019 (Çeviren: Erman Ertuğrul - Arkeofili.com)