Karkamış Antik Kenti'nde, 1911'de "Arabistanlı Lawrence" olarak bilinen ünlü İngiliz casus Thomas Edward Lawrence'ın de yer aldığı İngiliz ekip tarafından başlatılan kazılar devam ediyor. İngiliz casus ve arkeologu Lawrence döneminde yapılan kazı evinin kalıntıları, bugün de antik kentte görülebiliyor.

Suriye sınırındaki Karkamış Antik Kenti'nde, 1911'de "Arabistanlı Lawrence" olarak bilinen ünlü İngiliz casus Thomas Edward Lawrence'ın de yer aldığı İngiliz ekip tarafından başlatılan kazılar devam ediyor.

Lawrence tarafından yapılan dönemin kazı evinin kalıntıları, bugün de antik kentte görülebiliyor.

Karkamış Antik Kenti Arkeoloji Kazısı Başkan Yardımcısı ve İstanbul Üniversitesi Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Hasan Peker, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Mezopotamya'nın bir parçası olan Karkamış Antik Kenti'nin tarih boyunca önemli bir rol oynadığını söyledi.

Anadolu merkezli Hitit İmparatorluğu'nun en önemli merkezlerinden olan Karkamış'taki ilk kazıların 1911 yılında British Museum adına yapıldığını ifade eden Peker, "Thomas Edward Lawrence da ekipte mimar ve fotoğrafçı olarak yer alıyor, arkeoloji eğitimi de var. Buraya kazı ekibinin bir üyesi olarak geliyor." dedi.

Peker, o dönemdeki kazı evinin de şu anda kendilerinin arkeolojik kazı yaptığı alanda, toprak surların içerisinde yer aldığını dile getirerek, şunları kaydetti:

"Güney Kapı dediğimiz alana yakın, etrafında çalışma odalarının ve depoların bulunduğu, sonunda bir salonun yer aldığı eski bir kazı evi var. Burayı 1911 yılında inşa ediyorlar ve 1920 yılına kadar kullanılıyor. 1920 yılının temmuz ayında bütün bu bölge Kuvayımilliye'nin eline geçiyor. Buradaki yapı 'Lawrence Kazı Evi' olarak adlandırıldı çünkü kazı evinin mimarı planlarıyla, inşasıyla ilgilenenlerden birisi de Lawrence. İngiliz ekip 1920'de burayı apar topar terk etmek zorunda kalıyor. O sene sezonu yarım bırakıp gidiyorlar. Kazı evi de dönüştürülerek askeri bir bina olarak kullanılıyor. 1930'lardan sonra da kerpiçten olan bu yapı yıkılmış. Bütün her şey toprak altında kalıyor."

Yıkılan eski kazı evinin bulunduğu alanı yeniden kazdıklarını ve daha önce bulunan ancak toprak altında kalan bazı eserleri tekrar gün yüzüne çıkardıklarını dile getiren Peker, buradan 400'ün üzerinde heykel, heykel parçası ile 200'ün üzerinde Anadolu hiyeroglifli parça çıktığını sözlerine ekledi.

- Eski İngiliz kazıları

George Smith’in 1876’da Cerablus’u "Antik Karkamış" olarak saptamasından sonra, Halep’teki İngiliz konsolosu P. Henderson 1878 ve 1881 yılları arasında sahada bazı sondaj çalışmaları gerçekleştirdi ve bu sırada elde edilen bazı heykelleri Londra’daki British Museum’a gönderdi.

1911-1914 yılları arasında ve 1920’de, aralarında Thomas Edward Lawrence'in da bulunduğu bir grup arkeolog tarafından sahada geniş ölçekli kazılar yapıldı.

Lawrence tarafından ilk sezon çalışmaları sırasında inşa edilen kazı evinin kalıntıları iç kentte halen görülebiliyor. Lawrence'ın, 1. Dünya Savaşı’ndan önce çalıştığı Karkamış'ta fotoğrafları da bulunuyor.

Zuhal Kocalar - AA