Arkeolojide turistik hedefler ve "yatırım" faaliyetlerini öne çıkması bilimsel hedefleri baltalamaya başladı. Uluslararası makale yayınlama hedefinde olan kazı başkanlarının yerini bir bir "turistik söylemci" kazı başkanları alıyor. Kazı başkanlarının bilimsel gerekçe gösterilmeden ani kararlarla görevden alınması dikkat çekiyor. Arkeolog İdris Özyol konuyu bakın nasıl dile getirdi: Kültür ve Turizm Bakanlığı bürokrasisi, akademiyle, bilim dünyasıyla, arkeoloji camiasıyla oyuncak gibi oynuyor.

Arkeolog İdris Özyol'un 12.08.2024 tarihine Antalya Ekspress gazetesinde yayınlanan köşe yazısı

Kazılar yazboz tahtasına döndü

Patara’nın kazı başkanı Havva İşkan emekli olunca küçük çaplı bir gelgit yaşandı. Akdeniz Üniversitesi’nin alametifarikası olan kazının Antalya Bilim Üniversitesi’ne verildiğini “Patara’da Tamince’nin bayrağı” diye yazmıştık 30 Mayıs’ta. Kazı başkan yardımcılarından olan Antalya Bilim Üniversitesi’nden Mustafa Koçak, kazı başkanı olarak atanmıştı. İş yine değişti. Cumhuriyet Gazetesi’nden Öznur Oğraş Çolak, daha bir ay bile geçmeden kazının Mustafa Koçak’tan alındığını, Şevket Aktaş’a verildiğini duyurdu. Akdeniz Üniversitesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyelerinden olan Aktaş, uzun yıllar Patara ekibinde yer almış isimlerden biri. Patara sarkaç gibi; bir o üniversiteye gidiyor, bir bu üniversiteye… Patara kazısı, Akdeniz Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nün kurucu kazısıdır. Böylece ana yurduna dönmüş oldu.

PHASELİS’E KSANTHOS’TAN TAYİN

Fakat Akdeniz Üniversitesi’nin elindeki bir diğer kazı, Phaselis kazısı uçup gitti. Phaselis Antik Kenti’nin bitişiğindeki iki koya plaj yapılmasına onay veren isimlerden biri olan kazı başkanı Murat Arslan, kimsenin anlam veremediği bir operasyonla görevden alınmıştı. Akdeniz Üniversitesi Tarih Bölümü öğretim üyelerinden Arslan’ın yerine, kazı başkan yardımcısı Nihal Tüner Önen’in devam ettiğini duymuştuk. Prof. Dr. Önen de Akdeniz Üniversitesi Eskiçağ Dilleri öğretim üyesi. Meğer durum bizim bildiğimiz gibi değilmiş. Phaselis’e de Erdoğan Aslan atanmış. Selçuk Üniversitesi’nden Doç. Dr. Erdoğan Aslan, halihazırda Ksanthos ve Letoon kazılarını yürütüyor. Oldukça büyük ve yoğun iki kazısı var yani. Başka bir ekibin kazısını, hiçbir gerekçe filan açıklamadan, başka bir ekibe vermek hiç şık değil. Etik de değil. Kültür ve Turizm Bakanlığı bürokrasisi, akademiyle, bilim dünyasıyla, arkeoloji camiasıyla oyuncak gibi oynuyor.

TASARRUF GENELGESİNE TAKILDI

Ankara’dan alınan kulislere göre, Ali Umut Türkcan’dan alınan Çatalhöyük kazısı için de birkaç kişinin ismi geçiyor. Aslında Akdeniz Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden Burçin Erdoğu’ya verileceğini duymuş ve sevinmiştik. Türkiye’nin marka kazılarından biri olan Çatalhöyük Antalya’ya gelecekti. Fakat olmadı. Söylendiğine göre, Erdoğu’nun ismi kısa bir süre geçmiş, fakat hemen vazgeçilmiş. Niye? Neyini beğenmemişler mesela? Bilmiyoruz. Bu arada ilan ettikleri, ama başlatamadıkları kazılar da var. Mesela Termessos kazısı… Termessos’a tarihinde ilk defa kazma vurulacaktı, ama olmadı. Niye? Çünkü para yok. Birçok kazı, Cumhurbaşkanı’nın çıkarttığı tasarruf genelgesinin kurbanı oldu.

MÜTEAHHİTLER KAZI YAPIYOR

Bakanlığın ‘Geleceğe Miras’ diye bir projesi var. Bu proje kapsamında bazı kazıları 12 aya çıkardılar. Yaklaşık 150 kazı başkanını Ankara’da toplayıp bu projeyi duyurdular. Daha doğrusu, dayattılar. WhatsApp grupları bile oluşturuldu. Sözde 2 milyon liralık bütçe ayıracaklardı. 2 kazı başkanı bütçenin akıbetini sorunca kısıtlama yedi. Cevap da alamadılar zaten. Ağustos ayının ortasına geldik, hala ödenek yok. Fakat turizm geliri olan kazılara para akmaya devam ediyor. Turizmcinin, otelcinin, sermayenin arka bahçesi güllük gülistanlık... Bilim yok, filim var. Hızlı hızlı kazıp, sansasyonel eser çıkaranlara ödenek var, diğerlerine yok. Bakan Ersoy iki heykelin önünde poz verecek, şak diye ödenek çıkacak yani. Güya ödenekler onay için Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ödünde bekliyormuş. Bu arada turistik kazılar hızlı ilerlesin diye çeşitli firmaları devreye soktular. Kazı alanlarında müteahhit firmalar kazma sallıyor. Phaselis’te 3 tane müteahhit şirket var mesela. Soruyoruz; ama yanıt yok. 

İdris Özyol - https://www.antalyaekspres.com.tr/