Beypazarı Geveni, Astragalus beypazaricus nedir?

BEYPAZARI GEVENİ
 

Latince İsmi: Astragalus beypazaricus

Türkçe İsmi: Beypazarı Geveni

Genel Özellikler: Astragalus beypazaricus, 1997 yılında Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zeki Aytaç tarafından Ankara’nın Beypazarı ilçesi civarından toplanmış ve 1998 yılında yeni bir tür keşfi olarak Alman botanikçi Prof. Dr. Podlech ve Prof. Dr. Zeki Aytaç tarafından bilim dünyasına tanıtılmıştır. Beypazarı Geveni olarak da tanınan türümüz Beypazarı ile Nallıhan ilçeleri arasında Beypazarı’nın 15,5 km batısında, yol kenarlarındaki eğimli yerlerde yayılım göstermektedir.

Ülkemize özgü yani endemik türlerimizden biri olan Astragalus beypazaricus Türkiye Bitkileri Kırmızı Listesine göre CR (Critically Endangered) kategorisinde yer alır. Ülkemiz dışında herhangi bir yerde bulunmadığı gibi, ülkemiz içinde yayılışı en dar olan bitkilerimizden biridir.

Beypazarı geveni, Baklagiller (Fabaceae = Leguminosae) familyasına ait; ülkemizde yetişen 439 geven türünden biridir. Yaklaşık 50 cm boyunda ve tabanda çalımsı olan bitki, parçalı yapraklıdır. 3-4 çift halindeki yaprakçıkları, eliptik biçimden ters yumurtamsı biçime kadar değişen formlarda ve basık tüylüdür. Basit başak şeklinde sıralanmış, 8-15 çiçeği bulunur.

Mayıs ayı ortasından Haziran ayı ortasına kadar açan çiçekleri, mavimsi menekşe rengindedir. Dikdörtgen biçiminde, az kıvrık ve tabanda kısa bir sap ile gövdeye bağlanan meyveleri, iki gözden oluşur. Tohumları, 2-4 çift halinde sıralanır ve Temmuz ayı sonlarında olgunlaşır.

Çiçeklenme zamanı: Mayıs-Haziran

Meyvelenme zamanı: Temmuz-Ağustos

Habitat: Marnlı (Kireçli/killi) topraklar

Endemizm Durumu: Ankara iline ait lokal endemik

IUCN Tehdit Kategorisi: Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı’nda dahil olduğu kategori CR’ dir. Yani Çok Tehlikede kategorisinde yer almaktadır.

Tür Üzerindeki Tehditler ve Koruma Önerileri

Türün yaşamını tehdit eden problemlerin başında tarım alanlarının genişlemesi, otlatma ve insan etkisi gelmektedir.

Beypazarı Geveni bitkisinin varlığını sürdürebilmesi için aşağıdaki hedeflerin gerçekleştirilmesi öngörülmüştür.

1. Beypazarı Geveni bitkisinin yerel ve ulusal düzeyde tanıtılması,

2. Beypazarı Geveni bitkisinin ve yaşam alanlarının korunması,

3. Beypazarı Geveni (Astragalus beypazaricus) nin periyodik olarak izlenmesi ve değerlendirilmesi.