Marmaray ve Metro projeleri kapsamında yürütülen arkeolojik kazılar sırasında Yenikapı'da bulunan ve "Dünyanın en büyük batık gemi koleksiyonu" kabul edilen 37 eserden "Yenikapı 12" adlı teknenin replikası, mart ayında düzenlenecek törenle denize indirilecek.

KOCAELİ :  Marmaray ve Metro projeleri kapsamında yürütülen arkeolojik kazılar sırasında Yenikapı'da bulunan ve "Dünyanın en büyük batık gemi koleksiyonu" kabul edilen 37 eserden "Yenikapı 12" adlı teknenin replikası yapıldı.

Rekonstrüksiyon çalışmalarına göre 9,20 metre uzunluğunda ve 2,50 metre genişliğinde olduğu hesaplanan teknenin benzeri yapımı mart ayında denizle buluşacak.

İstanbul Üniversitesi (İÜ) Taşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Işıl Kocabaş, Yenikapı'da 2004 yılında başlayan kazılarda binlerce eserin yanı sıra 37 adet ahşap tekne ve gemi kalıntısının bulunduğunu anımsattı.

Yenikapı'da keşfedilen tekne ve gemilerin yaklaşık 600 yıllık bir periyotta farklı zamanlarda battığını vurgulayan Kocabaş, MS 9. yüzyıla tarihlenen Yenikapı 12 teknesinin, taşıdığı amfora yükünün yanı sıra ahşap elemanlarının, bütünlüğü bozulmadan orijinal yerlerinde günümüze ulaşmış olması nedeniyle gövde biçimi, tasarımı ve döneminin gemi inşa yöntemi hakkında eşsiz bilgileri barındırdığını kaydetti.

Yenikapı 12'nin tek direkli, Latin yelkenli, kıyı denizciliği yapan küçük bir ticaret teknesi olduğunu belirten Kocabaş, teknenin düz dipli gövde yapısının sığ limanlara ve koylara girebilmesini sağladığını, baş kısmının daha geniş inşa edilmesinin güçlü dalgalarda kullanılma kabiliyetini arttırdığını ve gövde şeklinin kapasitesine göre tasarlandığını aktardı.

MS 9. yüzyılda denizlerde seyreden küçük bir ticari tekne
Yenikapı batıklarının, belli bir dönem aralığında, tek bir sitede toplu olarak bulunmalarının, karşılaştırmalı çalışmalar açısından önemine dikkati çeken Kocabaş, aynı zamanda gemi inşa tarihinde az bilinen bir dönemi temsil etmeleri nedeniyle batıklar üzerindeki bilimsel çalışmaların sonuçlarının uluslararası bilim çevrelerinde merakla beklendiğini bildirdi.

Kocabaş, "Yenikapı 12 batığı üzerindeki çalışmalar 2007 yılından beri aralıksız sürüyor. Teknenin yapım tekniği ve rekonstrüksiyonu tarafımdan doktora tezi olarak hazırlandı. Sonrasında replika süreci geldi" dedi.

Çalışmaların, batığın kazısından başlayarak İÜ Yenikapı Batıkları Projesi ekibi üyeleri ve öğrencilerin katılımıyla sürdürüldüğünü anlatan Kocabaş, şunları kaydetti:
"Bu replika, ikonografik betimlere göre değil, gerçek bir arkeolojik kalıntının değerlendirilip, detaylı rekonstrüksiyon çalışmasının sonucu olarak gerçekleştirilmesi nedeniyle MS 9. yüzyılda denizlerde seyreden küçük bir ticaret teknesinin doğruya en yakın örneğini bize sunmaktadır. Yenikapı'da keşfedilen arkeolojik gemi kalıntılarının orijinal hallerinin nasıl olduğu konusunda dokunulabilir bir örnek oluşturması açısından önemi büyüktür."

Yenikapı 12 replikasını mart ayında denize indirmeyi planladıklarını dile getiren Kocabaş, replikanın 2018 yılında gerçekleştirilecek olan 15. Uluslararası Gemi ve Tekne Arkeolojisi Sempozyumu sırasında Marsilya'da sergilenmesi için davet aldıklarını ama öncelikle İstanbul Arkeoloji Müzesinde sergileneceğini sözlerine ekledi.

AA Şengül Oymak