Arkeologlar bugüne kadar çevrilemeyen Ölü Deniz Parşömenlerinden birini daha restore etmeyi ve deşifre etmeyi başardı.

Arkeologlar, ünlü Ölü Deniz Parşömenleri’nin gizemini çözmeye bir adım daha yaklaşmış olabilir.

İsrail’deki Haifa Üniversitesi’nden araştırmacılar, Kumran’da bulunmuş olan ve bugüne kadar çevrilemeyen son parşömenlerden birini daha restore etmeyi ve deşifre etmeyi başardı. Antik Yahudi elyazmalarından oluşan koleksiyon, 70 yılı aşkın bir süre önce ortaya çıktığı andan beri birçok tartışmanın da nedeni oldu.

Kumran’daki mağarada bulunan bir parşömen parçası. Foto: Casey L. Olson ve Oren Gutfeld

Üniversiteden Eshbal Ratson ve Jonathan Ben-Dov, bir parşömeni oluşturan 60 parçayı bir araya getirmek için bir yıllarını harcadılar.

Parşömen üzerinde kodlanmış bir metin grubundan deşifre edilen bulgu, onu yazanların topluluğuna ve kullandıkları 364 günlük takvime dair bilgiler veriyor.

Ratson ve Ben-Dov düzenledikleri basın toplantısında, “Bu sayı dört ve yediye bölünebildiğinden, özel günler her zaman aynı güne düşer. Kumran takvimi hiç değişmiyordu.” diyor.

Parşömen, mevsim değişimlerini işaret eden kutlamaların, İbranice “dönem” anlamına gelen Tekufah olarak adlandırıldığını gösteriyor. Bu kutlamalar diğer parşömen metinlerinden de biliniyordu ancak bugüne kadar resmen adlandırılmamıştı.

Ayrıca başka bir Ölü Deniz Parşömeninden bilinen iki dini olayı ayrıntılarıyla anlatıyor. Yeni Şarap ve Yeni Yağ için yapılan festivaller, sırasıyla ilk Pasabih Sabbath’ından 100 ve 150 gün sonra Yahudi hasat şenliği Şavuot’a denk gelmiş olacaktı.

Parşömende ayrıca, MÖ 2. yüzyıl ile MS 2. yüzyıllar arasında bölgedeki çöllerde yaşayan ve bu parşömenleri yazanlara dair de bilgiler bulunuyor. Sözü edilen kutlamaların tarihleri, metnin sütunları arasındaki boşluklara yazılmış gibi görünüyor ve tüm metin bir başka kişi tarafından yazıldıktan sonra farklı bir kişi tarafından eklenmiş izlenimi veriyor.

Ölü Deniz Parşömenleri Kudüs’teki İsrail Müzesi’nde sergileniyor. Foto: Baz Ratner

Dini belgeler olarak, Ölü Deniz Parşömenleri’ne dair birçok tartışma dalgası bulunuyor. Bu parşömenler, MÖ 2. yüzyıl ile MS 2. yüzyıl arasında yazılmışlardı, fakat kesin yazarları oldukça tartışmalı bir konu.

Bununla birlikte akademisyenler, ilahilerin ve duaların yanı sıra açıklayıcı, bilgelik, kıyamet günleri ve takvim metinlerinden oluşan belgelerin Yahudilerin çöl sakinleri tarafından yazıldığını kabul ediyor.

Parşömenler, İbranice İncil’de bulunan uygulamalarına atıfta bulunarak,  İncil ile ilişkili yaklaşık 230 el yazmasından oluşuyor. Diğer metinler ise, İncil’de sözü edilen hikayelerden ziyade, dini inançları ve toplum uygulamalarını anlatan İncil metinleriyle ilgili.

Aramice ve Yunanca parşömenler de bulunmuş olsa da, parşömenler genelde İbranice ve bir düzene göre yazılmış. Bunların çoğu parşömen üzerine, bazıları papirüslere ve bir tanesi de bakır üzerine yazılı olarak bulundu.

Şimdi deşifre edilmemiş bir parşömen kaldı.

National Geographic. 23 Ocak 2018 (arkeofili.com)