Boğaziçi Üniversitesi Arkeometri Uygulama ve Araştırma Merkezi nedir?

Boğaziçi Üniversitesi Arkeometri Uygulama ve Araştırma Merkezi: Üniversite bünyesinde 1991 yılında kurulmuş ve günümüzde hizmetini sürdüren arkeometri Laboratuvarıdır.

Çalışma Alanı: Arkeolojik malzemelerin incelenmesine yönelik projeler ve analizler yapılmaktadır. Çanak çömleklerden izole edilen organik kalıntılar incelenerek antik diyet ile ilgili bilgilere ulaşmak amaçlanmaktadır. Çalışmanın analizleri laboratuvarda bulunan iki adet gaz kromatografisi ile yapılmaktadır. Laboratuvarda ayrıca çömleklerden ince kesit hazırlama cihazı bulunmaktadır. Diğer bir çalışma alanı ise arkeolojik yerleşim tabanlarından mikro morfoloji hazırlama sistemi geliştirilmiştir.

1991 yılında Türkiye’deki ilk arkeometri araştırma merkezlerinden biri olarak kurulan Arkeometri Araştırma Merkezi gerek Boğaziçi Üniversitesi’ndeki arkeologlarla gerekse Türkiye’nin ve hatta uluslararası üniversitelerinin arkeoloji bölümleri ile ortak projeler yürütmektedir. Merkez kapsamında ilk yapılan çalışmalar tarih boyunca Anadolu madenciliği ve metalürjisi konusunu ele almıştır. Arkeometalürjik araştırmalar Anadolu kültürlerinin insanlık tarihinde metalürji teknolojisinin öncüleri olduğunu göstermiştir. Metalürji tarihinin önemli bir aşaması olan bakırın cevherinden indirgenerek ilk kez elde edilmesi ve M.Ö. 4. ve 3. bin yıllarda ortaya çıkan arsenikli bakır ve tunç teknolojisi araştırmaların odak noktası olmuştur. Bu çalışmaların yanı sıra son yıllarda özellikle Osmanlı Dönemi demir üretimi ile ilgili çalışmalar devam etmektedir.

Laboratuvarda 2004 senesinde arkeolojik çanak çömleklerde kalıntı analizleri ile ilgili yeni bir çalışma alanı başlamıştır. Bu vesileyle beslenme konusuna yönelmiştir. Arkeometri gelişen teknikler ve teknolojilerle her geçen gün kendini yenileyen bir bilim dalıdır. Son yıllarda Anadolu’da çanak çömleklerin gözenekleri içerisinde kalan lipitlerin analizine yönelik yeni analitik teknikler geliştirilmiştir. Söz konusu yağlar hidrofobik yapıları sayesinde yani su ile temasa girmediklerinden dolayı korunabilmekte ve analiz edildiğinde karbon ve nitrojen izotop değerleri tespit edilebilmektedir. Çalışmalarımız özellikle avcı ve toplayıcı toplumların Güneydoğu Anadolu’da hayvanları evcilleştirip tarımına başlayarak yerleşik düzene geçme aşamalarının Batı Anadolu ve Balkanlar üzerinden Avrupa’ya yayılma sürecinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bunun için Batı Anadolu ve Marmara Bölgesi Neolitik yerleşimlerinden laboratuvara getirilen çömleklerin hayvansal kökenli lipitler saptanmaktadır. Çalışmalar arkeologlar arasında tartışma konusu olan süt ve süt ürünlerinin ilk nez ne zaman tüketildiği sorununu aydınlığa kavuşturmuştur. Merkezin önemli bir araştırma alanı olan Bursa yakınındaki Barcın Höyük kazısından elde edilen çömleklerde insanlık tarihinde ilk süt tüketiminin günümüzden 8 bin yıl öteye gittiğini kanıtlamıştır.

Arkeoloji ile doğa bilimlerini birleştiren alanlarda temel ve uygulamalı araştırmalar yapan bir bilimdir. Kültür ve çevre ilişkilerini zaman boyutu içinde ortaya çıkarmak amacıyla her türlü bilimsel yöntemi geliştirmek; bu yöntemleri ülkemizin kültür ve çevre tarihi sorunlarına uygulamak; bu amaçlara yönelik olarak yurtiçi ve yurtdışı kurumlarla ortak araştırma kavramları geliştirmek; elde edilen sonuçları kolay ulaşılır veri tabanları ve eğitsel ürünler olarak ilgili kurum ve kuruluşların hizmetine sunmak hedeflenmektedir. Merkez, temel ve uygulamalı bilimlerde yürütülen, tarih boyunca insan-çevre-materyaller gelişiminin nasıl olduğu konulu araştırma projelerini desteklemektedir. Mirasımızın ve insan-çevre etkileşiminin önemini vurgulamak amacıyla kültürel ve eğitimsel çeşitli etkinlikler düzenlemektedir. Merkez ayrıca görsel-duysal belgeler üretmekte ve arkeometri ile benzeri alanlarda dersler vermektedir

İletişim Adresi: Boğaziçi Üniversitesi Arkeometri Uygulama ve Araştırma Merkezi, Kuzey Kampüs, Kare Blok, Kat: 3, 34342 Bebek, İstanbul, Türkiye.
E-Posta: firat.ilker@bogazici.edu.tr.
Telefon: +90 212 359 66 64.
Faks: +90 212 287 24 76.