Bolu Tarihi Yapılar Envanteri

Bolu'da bulunan tarihi eser listesi 

Doğal güzellikleri ile bilinen Bolu, aynı zamanda bir tarih ve kültür şehridir. İl de 411 adet Geleneksel Türk Evi ve Sivil Mimari Örneği Yapı; cami, türbe, han, hamam gibi 158 adet Dini-Kültürel Yapı; hükümet konağı, okul gibi 5 adet idari yapı; kale, sur duvarı gibi 7 adet Askeri Yapı olmak üzere toplam 581 adet tescil edilerek koruma altına alınmış taşınmaz kültür varlığı mevcuttur.

İlimiz genelinde tescil edilerek koruma altına alınmış olan 99 adet arkeolojik sit alanı, 4 adet kentsel sit alanı ve 7 adet doğal sit alanı olmak üzere toplam 110 adet sit alanı bulunmaktadır.

İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne ait Kültür Merkezinde bulunan müzede 3.347 adet arkeolojik eser, 1.642 adet etnografik eser ve 12.098 adet de sikke olmak üzere toplam 17.087 adet eser bulunmaktadır.

Müze İhtisas Kitaplığında 886 adet kitap mevcuttur.

İlçelerimiz dahil Halk Kütüphanelerinde toplam 169.000 adet kitap bulunmakta olup, 2015 yılı sonu itibariyle 7.906 üye kaydı mevcuttur.

İlimiz dahilinde 2 Sinema (12 salon -919 kapasite), 1’i Abant İzzet Baysal Üniversitesi, 1’i Bolu Belediyesi, 1’i İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne ait olmak üzere 3 Kültür Merkezi vardır.

Kültür Merkezlerinde çeşitli topluluklarca müzik çalışmaları yapılmakta, halkımıza yönelik olarak resim, tezhip gibi el sanatları dersleri verilmekte, çeşitli sanat dallarında sergiler açılmaktadır. Başta A.İ.B.Ü. öğrenci toplulukları olmak üzere, çeşitli kuruluşlar tarafından tiyatro, konser, şiir dinletileri, söyleşi gibi etkinlikler gerçekleştirilmektedir.

İpekyolu ve Ankara-Bolu Destinasyon Projeleri kapsamında kararlaştırılan altyapı, tanıtım ve pazarlama konularındaki çalışmalar sürdürülmektedir. Bu çerçevede; Mudurnu Sokak Sağlıklaştırma Projesi tamamlanmıştır. Mudurnu ve Göynük ilçelerimiz başta olmak üzere İl genelinde bulunan 411 adet Sivil Mimari Örneği Yapıdan Kültür ve Turizm Bakanlığı desteğiyle 135 adedinin bakım onarımları yapılmış olup, ihtiyaç duyulan diğer tarihi tescilli konutların onarım ve restorasyonlarının da tamamlanması gerekmektedir.

9.000 m2 alana kurulu Kültür Merkezinde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile bağlı birimleri olan Müze Müdürlüğü, İl Halk Kütüphanesi Müdürlüğü, kütüphane okuyucu salonları, internet erişim merkezi, süreli yayınlar bölümü, 380 kişilik tiyatro ve çok amaçlı salon, galeri ve sergi salonları, 30 kişilik seminer salonu, seramik atölyesi gibi bölümler bulunmaktadır.

Kültür Merkezi binasının giriş katında yer alan Müze; arkeoloji salonu ve etnografya salonu olmak üzere 2 bölümden oluşmaktadır.
 

Gerede Asar Kalesi

Gerede’nin 20 km. doğusunda Örencik, Çağış ve Akçaşehir köylerinin yakınında, her yöne hakim kayalık bir tepe üzerindedir. Çevrede arazi üzerinde bol miktarda Bizans seramiği görülmekte, bu da kalenin Bizans dönemine ait olduğunu göstermektedir. Ayrıca kale üzerinde kuzeye bakan bir mağara da mevcuttur. Rivayetlere göre kalenin bulunduğu tepeyle doğusundaki tepe arasında Ulusu Deresi altından bir geçitle bağlantısı bulunmaktaydı. Halk doğudaki tepede kurulan şehirde yaşamakta ve düşman saldırısı anında dere altındaki geçit vasıtasıyla Asar Kale’ye çıkarak kendilerini savunmaktaydı.

Gerede Keçi Kalesi

Gerede’nin 5 km. kuzeyinde Arkut Dağı’nda etrafına hakim bir tepededir. Bithynialılar zamanından kalan kale, 1993 yılında restore edilmiştir. Kale hakkındaki rivayete göre şehre saldırı olduğunda halk mal ve hayvanlarıyla beraber kaleye sığınırlar ve kendilerini savunurlarmış. Yine böyle bir durumda kale etrafına yerleşen düşman gündüzleri kaleye saldırmakta fakat başarılı olamamaktaymış. Günlerce saldırılar devam etmiş ve kalede yiyecek sıkıntısı başlamış. Bir gece burada bulunan halk kaledeki tüm keçilerin boynuzlarında mum yakarak, kalenin dışına salmışlar. Bir anda büyük bir ordunun üzerlerine geldiğini sanan düşman oradan kaçıp dağılmış ve Geredeliler keçileri sayesinde düşmandan kurtulmuş. Kalenin ismi de buradan gelmekteymiş.

Büyük Cami (Yıldım Bayezit Camii)

Bolu Büyükcami Mahallesi’nde bulunan cami, Yıldırım Bayezit tarafından 1382 yılında yaptırılmış, 1899 yılında yanan caminin yerine şimdiki cami yapılmıştır. Çifte minareli, tek kubbeli olan caminin iç mekânında nakış işi iç süslemeleri ilgi çekicidir.

Kadı Camii

Büyükcami Mahallesi’nde bulunan cami, 1499 yılında Demirtaş Paşa’nın oğlu

Mehmet Bey tarafından yaptırılmıştır. Dikdörtgen planlı caminin mihrap bölümü

beş kenarlı olarak dışa taşkın inşa edilmiştir. Kesme taştan yapılan caminin

ahşap dış kapısı, kündekâri işçiliğinin ince örneklerinden biridir.

Saraçhane Camii

İl merkezindedir. Kitabesine göre 1750 yılında Silahtar Mustafa Ağa tarafından yaptırıldığı belirtilmektedir. Dikdörtgen planlı ve ahşap çatılı olan caminin doğu ve güney cephe duvarlarında sivri kemerli çeşmeleri vardır.

İmaret Camii

16. yüzyılda Şemsi Ahmet Paşa tarafından yaptırılmıştır. Dikdörtgen planlı caminin dış kapısı üzerinde kitabesi vardır. İl merkezindedir.

IIıca Camii

Şehir merkezine 5 km. mesafedeki Karacasu sınırları içinde bulunmaktadır. Kitabesine göre cami, 1510–1511 yıllarında İsfendiyaroğlu Musa Paşa tarafından yaptırılmıştır. Kare planlı ve kubbelidir.
Karaköy Camii

İl merkezinin 7 km. batısında, Karaköy sınırları içinde bulunmaktadır. Cami 1562–1563 yılında Musa Paşa’nın oğlu Mehmet Bey tarafından yaptırılmıştır. Dikdörtgen planlı, ahşap çatılı olan cami, çinileri, mihrap ve minberdeki işçiliğiyle dikkat çekmektedir.

Süleyman Paşa Camii

Göynük ilçesinde bulunur. 1335 yılında Gazi Süleyman Paşa tarafından yaptırılan iki eserden biri olan cami yıkılınca yerine II. Abdülhamit’in emri ile bugünkü cami yapılmıştır. Tek kubbeli ve tek minarelidir. Geç devir mimari özelliklerini taşır.
Mudurnu Yıldırım Camii

Mudurnu ilçesinde bulunan cami, 1382 yılında Yıldırım Bayezit tarafından şehzadeliği zamanında yaptırılmıştır. Kareye yakın dikdörtgen planlı caminin ana mekanını 19,43 m. çapında bir kubbe örtmektedir. Üç bölümlü bir son cemaat yeri vardır. Osmanlı mimarisinin ilk büyük kubbeli yapılarından olup, sekiz istinatlı camilerin de ilk örneklerinden olduğu kabul edilmektedir.

Kanuni Camii

Mudurnu ilçe merkezinde, Kanuni Sultan Süleyman adına yapılmış olup tek kubbeli ve tek minarelidir. Dikdörtgen planda ahşap tavanlı bir yapıdır. Tavan süslemeleri ise çok güzeldir.

Yukarı Tekke Camii

Gerede ilçesindedir. 1844 yılında Abdullah Efendi tarafından yaptırılmıştır. Dikdörtgen planlıdır. Doğu köşesinde kesme taştan bir türbe yer almaktadır. 

Tokadi Hayreddin Türbesi

Tasavvuf kaynaklarının 1535 yılında vefat ettiğini kaydettikleri Tokadi Hayreddin Türbesi, il merkezinin 13 km. batısında Elmalık köyündedir. Türbe, çeşitli türden asırlık ağaçların gölgeleri ile örtülü bir tepe üzerinde bulunmaktadır.
Akşemsettin Türbesi

Fatih Sultan Mehmet’in hocası olan ve 1459 yılında vefat eden Akşemsettin’in türbesi, Göynük ilçesinde Gazi Süleyman Paşa Camii’nin avlusunda bulunur. Osmanlı ilim dünyasının bu büyük şahsiyeti adına 1464 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılan türbe, altıgen planlı olup, küfeki taşından inşa edilmiştir. Türbe içerisinde bulunan, ceviz ağacından yapılmış olan sanduka, ahşap işçiliğinin çok değerli bir örneğidir.

Çeltikdere Bizans Kilisesi

Seben ilçesinin Çeltikdere köyü yakınındadır. Orta Bizans döneminin klasik dini mimarisine uygun olarak haç biçiminde kesme taş ve tuğladan inşa edilmiştir.

Orta Hamam

1389 yılında Yıldırım Bayezit tarafından yaptırılmıştır. Çifte hamam tarzında olan hamamın iç mekanlarında zengin süslemelere yer verilmiştir. 1993 yılında restore edilmiş ve bugünkü şeklini almıştır. İl merkezindedir. Mimarı Ömer bin İbrahim’dir.

Süleyman Paşa Hamamı

Göynük ilçesinde bulunan hamam, 1335–1338 yıllarında Gazi Süleyman Paşa tarafından yaptırılmıştır. Çifte hamam olarak kesme taştan inşa edilen hamamın taşları ve iç mimarisi ender bulunan eserlerdendir.

Yıldırım Bayezid Hamamı

Mudurnu ilçesinde bulunan hamam, aynı adla anılan caminin yanındadır. Mimarı Ömer bin İbrahim olan hamam, aynı devirde yapılan hamamların en güzellerindendir. 1382’de yaptırılmıştır. Hamam taç kapısı ve kubbe geçişleriyle dikkat çekicidir.

Yıldırım Hamamı

Yeniçağa ilçesine bağlı Eskiçağa köyünde bulunmaktadır. 1388 yılında Bayezid adına yapılan hamam, mimari bakımdan önemli bir eserdir.

Yukarı Taşhan

Bolu, Büyükcami Mahallesi’nde bulunan Taşhan, 1804 yılında yapılmıştır.
İki katlı ve açık avlulu olan Taşhan’da toplam 30 oda bulunmakta ve halen iş merkezi olarak kullanılmaktadır.

Aşağı Taşhan

Bolu’da Yukarı Taşhan’ın güneyinde yer almaktadır. 1750 yılında Emin Ağa tarafından kesme taştan yaptırılmıştır.

Kiliseli Tüccar Hanı

Gerede ilçe merkezi Kitirler mahallesinde Bizanslılardan kalma bir handır. İki katlı olan hanın bazı bölümleri ahşaptır. Güneyinden oldukça büyük bir kapıyla girilen hanın ortasında üstü açık büyükçe bir avlusu vardır. Binanın alt katında hayvan barınağı ve dinlenme odaları, iki ahşap merdivenle çıkılan üst katında da yatak odaları mevcuttur.

Göynük Evleri

Kentsel SİT alanı ilan edilmiş bulunan Göynük, eski Türk evleri bakımından zengindir. Burada bulunan evler 20. yüzyıl başlarına aittir. Evlerin çatıları genellikle kırma çatı türünde olup, üzerleri yerli kiremitlerle örtülüdür. Bazı evlerin oturma odalarında çeşitli motiflerle süslenmiş tavanlar bulunmaktadır. Evler, genellikle, zemin katlı bir veya iki katlı olarak inşa edilmiş olup, içten merdivenlidir. Evlerin önünde genellikle “hayat” adı verilen avlular da yer almaktadır.

Mudurnu Evleri

Kentsel SİT alanı ilan edilen Mudurnu, eski Türk evleri bakımından önemli bir özelliğe sahiptir.
Sivil mimari özellikleri açısından Göynük evlerine benzerlik gösteren ilçenin, tarihini ve kültürünü yansıtan bu evler
korumaya alınmıştır. İlçede bulunan 165 adet konut ve 8 adet cami, çeşme, hamam olmak üzere toplam 173 adet
mimari değeri yüksek yapı bulunmaktadır. Armutçular Konağı ise bu yapılar içinde öne çıkmaktadır.

Akkaya Travertenleri

Bolu’nun10 km. güneyinde Mudurnu yolu üzerinde bulunan travertenler, “Bolu’nun Pamukkalesi” sıfatına yakışır bir güzelliğe sahiptir.

Kaynak: Bolu Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü Sitesi

Bolu Valiliği

Bolu Belediyesi