Jura döneminde yaşayan Sauropodomorpha ailesinden Mussaurus patagonicus dinozor türününün bebekken tıpkı insanlar gibi dört ayak üzerinde emeklediği daha sonra iki ayakla yürümeye başladığı tespit edildi.

Scientific Reports, (Bilimsel Raporlar) dergisinde 29 Mayıs tarihinde Alejandro Otero, Andrew R. Cuff, Vivian Allen, Lauren Sumner-Rooney, Diego Pol ve John R. Hutchinson imzaları ile yayınlanan  "Ontogenetic changes in the body plan of the sauropodomorph dinosaur Mussaurus patagonicus reveal shifts of locomotor stance during growth" (Sauropodomorf dinozor Mussaurus patagonicus'un vücut planındaki ontogenetik değişiklikler, büyüme sırasında lokomotor durgunluğundaki değişiklikleri ortaya koyuyor) başlıklı makaleye göre; Jura dönemine ait bir dinozor, tıpkı insan gibi,  dört bacağı üzerinde emekliyor ve daha sonra iki ayağı ile yürümeye başlıyordu.

Bir bebeğin dört ayak üzerinde dururken iki ayak üzerinde yürümeyi öğrenmesi önemli bir andır, özellikle de bunun hayvanlar âleminde ne kadar ender olduğunu düşünürsek. Sadece birkaç türün yaş aldıkça böyle bir değişimi yaşadığı düşünülüyor ve bunların tamamı da dinozorlardan oluşturuyor.

Emekleyen dinozor: Mussaurus patagonicus

Şimdiyse araştırmacılar listeye yeni bir üye ekledi. Bu üye, Mussaurus patagonicus (fare-kertenkelesi) adlı bir sauropod dinozoru.

Mussaurus yumurtadan çıktığında, bir insanın avucuna sığabilecek kadar küçük boyuttaydı; bu yüzden de ona “fare kertenkelesi” anlamına gelen bu dahice ismi verdiler. Yine bu canlı, etraftaki eğrelti otlarını ve diğer bitkileri yalayıp yutarak 8 yılın sonunda bir tondan daha ağır hale geldi.

Yayımlanan yeni araştırmada bilim insanları, dinozorun beden büyüklüğü ve şeklindeki bu büyük artışın onun hareket ediş şeklini değiştirdiğini savunuyor.

Bu bilim insanları yaşamın 3 aşamasını gösteren neredeyse bütün halindeki göz alıcı bir dizi fosili kullanarak, erken dönem Jurasik dinozorları ve vücut ağırlık merkezlerinin yaş aldıkça nasıl değiştiğini gösteren 3 boyutlu interaktif bir model geliştirmeyi başardı. Yaşamının erken aşamalarında hayvanın büyük başı ve boynu, iyi gelişmiş ön kolları üzerine yatık bir pozisyondaydı. Fakat kuyruğu geliştikçe, ağırlık merkezi leğen kemiği bölgesine doğru kaydı ve bu da hayvanı iki ayağın üzerinde yürümeye izin verecek bir duruşa getirdi.

Paleontolog Alejandro Otero: insanlara benzer şekilde gelişmesi büyüleyici bir şey.

Çalışmanın başında bulunan Arjantin’deki La Plata Müzesi’nden paleontolog Alejandro Otero, “Bu modelin tüm sauropodlar için geçerli olup olmadığını bilmiyoruz. Ancak bu grubun hareketlerinin insanlara benzer şekilde gelişmesi büyüleyici bir şey.” diyor.

Soyları tükenmiş hayvanlar üzerinde çalışmanın en zor yanlarından biri, bilim insanlarının genellikle her bir canlı yaratık hakkında ancak küçük bir anlık fotoğrafını görebilmeleri. Bu anlık fotoğrafta genellikle, daha küçük ve daha az fosilleşebilir durumda olduğu yumurtadan çıkış anı ya da yavruluk dönemi yer almıyor.

Çalışmanın eş yazarı, Londra Üniversitesi Kraliyet Veterinerlik Koleji’nden bir evrimsel biyomekanik profesörü John Hutchinson, “Elimizde yeni doğmuş halini, bebekliğini ve yetişkinliğine kadar olanları bildiğimiz az sayıda dinozor var ve Mussaurus da bunlardan biri; 20 yıl önce sormamızın mümkün olmadığı yeni, birçok heyecan verici soruyu sormamızı sağlıyor.” diyor.

Mussaurus patagonicus için yaşamın üç ana aşaması tespit edildi

Örneğin, şu anki çalışmaya bilgi sağlayan fosilleri bir araya getirebilmek yarım asırdan fazla bir zaman aldı. Bilim insanları bunları ontogenetik seriler olarak adlandırdı ve oldukça değerliler.

Çalışmanın içinde yer almayan, AAAS Bilim ve Teknoloji Politikaları kurumunda bir paleontolog olan Shaena Montanari, “Biz genellikle her bir dinozor türünün tek bir monolitik varlık tarafından temsil edildiğini düşünürüz; ancak diğer tüm hayvanlar gibi dinozor fosilleri de çok nadir olduğu için, onların genellikle görme şansı bulamadığımız bir büyüme dizisi vardır.” diye aktarıyor.

Paleontologlar, Mussaurus patagonicus için yaşamın üç ana aşamasını gösteren neredeyse eksiksiz bir fosil kümesi olan ontogenetik bir dizi olarak bilinen şeye sahip.

Kimi Chapelle: Dinozorların ataları iki ayaklıydı

Mussaurus, dinozor soy ağacında hayvanlar yaşlandıkça hareket şeklini değiştiren tek sınıf olma özelliğini taşıyor.

Güney Afrika’daki Witwatersrand Üniversitesi’nde dinozorlardaki hareket değişiklikleri üzerine çalışan bir doktora adayı olan Kimi Chapelle, içlerinde Maiasaura, Iguanodon, Psittacosaurus, Dryosaurus ve Massospondylus gibi türlerin de bulunduğu birkaç dinozorun bunu yaptığı hakkında hipotezlerin olduğunu söylüyor. Dahası; Kimi Chapelle’e göre, bazı türlerde ters yönde bir kayma gözlenmiş. Yani iki ayak üzerinde yürümekten dört ayak üzerinde yürümeye geçilmiş. Bir şeyleri değiştirme eğilimi dinozor evrimine dahi yansır.

Chapelle, “Dinozorların ataları iki ayaklıydı, ancak dört ayaklılık iki büyük soydan bağımsız olarak evrim geçirdi.” diyor. Buna Triceratop, Stegosaurus ve Ankylosaurus birçok ünlü dört ayaklı dinozorların yer aldığı Ornithischia takımı da dahil.

Andrew Cuff: Bu, görülmesi gerçekten çok nadir bir şey

Dinozorlar arasında gerçekleşen tüm bu değişikliklere rağmen, bilim insanları yaşayan hayvanlarda bu şekildeki davranış değişiklikleri örnekleri bulmakta gerçekten de büyük zorluklar yaşıyor.

Çalışmanın eş yazarlarından, Kraliyet Veterinerlik Koleji’nde doktora sonrası araştırmalarını sürdüren Andrew Cuff, “İnsanlar belki de en iyi ve gerçekten bilinen tek örneklerdi. Bu, görülmesi gerçekten çok nadir bir şey. Bu yüzden, bu türün fosil kayıtlarında bunu görmek oldukça heyecan verici.” diyor.

Jason Bittel - National Geographic 20 Mayıs 2019 (Çeviri: Gülten İmre- Arkeofili.com)