1845'te yaşanan Büyük Kıtlık sırasında Sultan Abdülmecit'in emri ile yapılan Osmanlı yardımının resmi kayıtlara yansımadığı ama Drogheda'da aynı tarihte bir otelde Osmanlı askerlerinin kaldığına yönelik kayıtlar olduğu belirtildi.

İrlanda'da kıtlık felaketinin baş gösterdiği 1845'te, Büyük Kıtlık (Gorta Mor) olarak anılan felaket üzerine araştırma yapan ve bir roman kurgulayan akademisyen yazar Cem Yılmaz Budan , "Büyük Açlık, bir milyon kişinin ölmesine, İrlanda nüfusunun yüzde 25 dolayında azalmasına ve İrlanda'dan Amerika'ya büyük bir göç dalgasının başlamasına neden oldu. Birleşik Krallık Kraliçesi Victoria, İrlanda'daki kıtlığa iki bin sterlinlik bir nakdi yardımda bulunurken Sultan Abdülmecit 10 bin sterlin yardımda bulunmayı teklif ediyor. Türkler, tarihleri boyunca mazlum ayırt etmediler." dedi.

Budan, Sultan Abdülmecit'in bu büyük felaketi, kişisel doktoru İrlandalı Joseph'ten öğrendiğine işaret ederek, Osmanlı'nın bu felaket karşısında sessiz kalmaması gerektiğini düşündüğünü kaydetti.

İngiltere Kraliçesi Victoria'nın Abdülmecit'in teklif ettiği 10 bin sterlin yardıma ilişkin son derece gaddarca bir tutum sergilediğini, bu nedenle yardımın meşru yollardan yapılmadığını aktaran Budan, "Victoria, tahakküm altında bulundurduğu topraklardaki insanların kendisinden daha büyük bir meblağı Osmanlı'dan görmelerine izin vermiyor ve yapılacak yardımın bin sterline düşürmesini istiyor. Bunun ardından Sultan Abdülmecit yardımların geri kalan kısmını hububat çuvalları yüklü gemilerle İrlanda'ya taşımayı uygun görüyor. Bu yüzden resmi kayıt tutulmuyor." ifadelerini kullandı.

- "Osmanlı arşivlerinde de kayda değer bir kayıt yok"

Cem Yılmaz Budan, yardımın gayriresmi olması nedeniyle az sayıda resmi kayıt bulunduğunun altını çizerek, şu bilgileri verdi:

"Bu çok ihtilaflı bir konu. İngilizlerin önemli bir bölümü, hatta İrlanda Cumhurbaşkanı Michael Daniel Higgins de olmak üzere bu yardımların varlığını inkar etme eğilimindeler. İrlandalıların ekseriyeti, birtakım siyasi baskılarla bu yönde görüşlerin belirtildiğinin farkında. En büyük sıkıntı, elimizde çok fazla tarihi vesikanın olmaması. Osmanlı arşivlerinde de kayda değer bir kayıt bulunmuyor."

Dublin'in kuzeyinde bulunan ve bir liman kasabası olan Drogheda'da bazı arşiv kayıtlarına rastlanabildiğine işaret eden Budan, "Osmanlı yardımları İrlanda'ya 1847 yılında ulaşıyor. Drogheda'da, aynı tarihte bir otelde Osmanlı askerlerinin kaldığına yönelik kayıtlar var. Ayrıca o dönem kurulan Drogheda United futbol takımının armasında ay yıldız bulunuyor. İrlandalılar takımın armasındaki ay yıldızı, yardımlara bir şükran olarak koyuyorlar. Bugün hala o takımın armasında ay yıldız bulunuyor." değerlendirmesinde bulundu.

Budan, Avrupa'da Türklere karşı büyük bir ön yargının olduğunu ancak Türklerin yardımsever olduklarını düşünen önemli bir zümrenin de bulunduğunu vurguladı.

- "Yaptığımız güzellikleri dünyaya anlatmamız gerekiyor"

İrlandalıların söz konusu yardımı Türklerden daha çok önemsediğine dikkati çeken Budan, şöyle devam etti:

"İrlandalılar, Sultan Abdülmecit'in yaptığı yardımlar üzerine birçok makale kaleme almış ve bilimsel araştırmalar yapmış. Hatta kurmaca düzeyinde metinler üretmişler ama bizde hiçbir sekilde üzerinde durulmadığını görüyoruz. Bu konu üzerinde kurgusal olduğu kadar akademik çalışmaların da yapılması gerekiyor. Türkiye, dün olduğu gibi bugün de üç milyonun üzerinde Suriyeli mülteciye kapılarını açtı. Yaptığımız güzellikleri dünyaya anlatmamız gerekiyor."

Yaptığı araştırmaları "Büyük Açlık" adlı kitabında kaleme alan Budan, tanıştığı bir İrlandalının Osmanlı'nın yaptığı yardımları kendisine anlatmasının ardından roman yazmaya karar verdiğini aktararak, kurgusal romanda Osmanlı'nın geleneksel değerlerinin değişen dünya karşısında verdiği imtihanı, bir İtalyan deniz eşkıyasının gözünden anlattığını söyledi.

Samet Doğan- AA