Cato Marcus Porcius Cato

1. Cato, Marcus Porcius: (Yaşlı) MÖ 234-149. Romalı devlet adamı, hatip ve tarihçi.

Latincenin ilk önemli düz yazı ustasıdır.

Tusculum doğumludur. MÖ 2.yüzyılın ilk yarısında, Roma’nın siyasi ve kültürel hayatındaki belirgin şah­siyetlerden biridir.

II.Pön Savaşı’na katıldı, MÖ 191’de Roma-Suriye Savaşı’nda Antiokhos IlI’a karşı çarpıştı, ayrıca pek çok resmi görevlerde bulun­du.

Ömrünün son yıllarında, senatoda yaptığı her konuşmayı, konu ne olur­sa olsun, “Kartaca yok edilmelidir (Carthage delenda est)” sözleriyle bitiriyor­du (Ölümünden kısa süre önce Karataca’ya savaş açıldığına "III. Pön Sava­şı" şahit oldu). Roma’nın doğudaki olaylara müdahale etmesine taraftar değil­di zira Roma yaşam tarzına uymayan adetlerin Roma’ya girebileceğinden en­dişe ediyordu. Yunan kültürünün Roma’yı etkisi altına almasına şiddetle kar­şı çıkmıştır. Yunan edebiyatından Latinceye yapılan uyarlamalara da aynı ne­denle karşıydı. Lüks yaşamı engelleyecek düzenlemeler yaptı, bu yönde öne­rilen yasaları destekledi. Ona yeni bir milli nesir edebiyatının kurucusu da denilebilir. Günümüze kalan tek metni De agri cultura (Tanrı Hakkında) adını taşıyan bir kitapçıktır. Bilinen en eski Latince düz yazı örneği olan bu yapıt yaklaşık MÖ 160’da yazılmıştır. Latince yazılmış ilk Roma tarihi olan Origenes (Başlangıçlar / Kökenler) adlı yapıtı ise başlangıcından Cato’nun ölümüne değin Roma tarihindeki olayları içerir. Tarih yazarken her olayı an­latmak yerine devletin yazgısını değiştirebilecek olayları aktarmayı tercih et­miştir. Geleneksel Roma yaşamını hatırlatmak ve canlandırmak gayesini gütmüş, renkli ve ilgi çekici üslubuyla Romalıların geçmişlerinden gurur duy- malannı sağlamya çalışmıştır. Bunun dışında tıp, hukuk ve askerlik bilimiyle ilgili eserleri de vardır.

2. Cato, Marcus Porcius (Genç) MÖ 95-46. Romalı senatör.

Cato(yaşlı)’nun torununun oğludur. Iulius Caesar’a karşı Roma Cumhuriyetini korumaya ça­lışan muhafazakar senatörlerin önderidir. Pek çok resmi görevde bulundu an­cak konsüllük yapmadı. Siyasi hayatı boyunca cumhuriyetçi ilkeleri savundu. Bu yüzden Caesar-Pompeius İç Savaşı’nda Pompeius’u destekledi, onun birliklerine komuta etti. Pharsalos Çarpışması’nda alınan yenilgiden sonra Afrika’daki Pompeius yandaşlarına katıldı ve mücadeleyi sürdürdü. Bu süreç­te Utica kentinin yöneticiliğini yaptı. Kentin MÖ 46’da Caesar’ın eline geç­mesinden birkaç gün sonra eşiyle birlikte intihar etti. Ölümünden sonra kent halkı tarafından onurlandırılan Cato, şair Lucanus’un Bellum Çivile (İç Savaş) adlı eserinde bir erdem örneği olarak gösterilir. Cato’nun kızı Porcius ilk eşin­den ayrıldıktan sonra Caesar’ın katillerinden Marcus Iunius Brutus ile evlen­miştir.