Araştırmaları yetenekli kadın çömlekçilerin yaklaşık 5000 yıl önce Baltık denizi çevresinde dolaştıklarını ve Kabarık Çizgili Çömlek Kültürünün yayılmasında önemli rol oynadıklarını gösteriyor.

Geç Neolitik dönemde Baltık Denizi kıyılarında ortaya çıkan Kabarık Çizgili Çömlek Kültürüne (Corded Ware Culture - Corded Ware Kültürü) ait eserlerin çevresinde hayli yaygın oluşunun sebebi yaygın öanak çömlek ticareti miydi yoksa zanaatkârların göçleri miydi? Başka bir deyişle Kabarık Çizgili Çömlek Kültürüne ait arkeolojik eserler Finlandiya'da ithal mallar mıydı, yoksa teknolojiye hakim zanaatkarlar tarafından o  bölgelerde mi üretilmişlerdi?

Bunlar, İskandinav (Nordik) ülkelerinde, araştırmacıların bugüne kadar yapılmış en kapsamlı orijinal arkeolojik seramik çalışmalarında cevap vermeye çalıştıkları sorular.

Corded Ware Kültürü çömlekçiliğinin haritası çıkartıldı

Journal of Archaeological Science'in (Arkeolojik Bilim Dergisi) Mart 2018 sayısında; Elisabeth Holmqvista, Asa M. Larsson, Aivar Kriiskac, Vesa Palonende, Petro Pesonen, Kenichiro Mizohata, Paula Kouki, Jyrki Räisänend imzaları ile yayınlanan "Tracing grog and pots to reveal neolithic Corded Ware Culture contacts in the Baltic Sea region" ( Baltık Denizi bölgesinde Çömlek ve Alkollü İçki üzerinde Neolitik Kabarık Çizgili Eşya Kültürünü ortaya çıkarmak) başlıklı makaleye göre; araştırmacılar M.Ö. 2900-2300 yılları arasında görülen "Kabarık Çizgili Çömlek Kültürü"ne (Corded Ware)ait çömleklerin yayılma yollarınının haritasını çıkartarak, üretim yapılan alanları tanımladılar.

"Kabarık Çizgili Çömlek Kültürü" Taş Devrinin diğer çömleklerinden çok farklıydı. Yeni teknolojiyle üretiliyor ve farklı tarz taşıyorlardı. İnovakatif şekilde eski keramiklerin kırıkları, kırık çömlek parçaları kil ile karıştırılıyordu.

Yapılan araştırmalara göre Corded Ware çömlekleri; bugünkü Finlandiya, Estonya ve İsveç sınırları içinde kalan en az beş farklı üretim alanına sahipti.

İsveç'te doğu etkileri modaydı

Yaklaşık 5000 yıl önce Baltık Denizi boyunca aktif çömlek ticaretiyle uğraşan insan sayısı hayli fazlaydı. Güney Finlandiya'daki Häme önemli üretim merkezlerindendi. Neolitik dönemlerde yarı-endüstriyel olarak tanımlanabilen, Fin kıyıları boyunca uzanan ve Estonya'ya kadar yayılmış bir Corded Ware çanak çömlek üretim merkezine sahipti.

İsveçli arkeologlar kabul Corded Ware çömleklerinin geleneksel şekilde güneyden İsveç'e geldiğini kabul ediyorlar. Bu çömleklerde Doğu etkisinin Neolitik dönem boyunca özellikle revaçta olduğu da anlaşılıyor.  Çömleklerin ve çömlek ustalarının ilk olarak Finlandiya ve Estonya'dan geldiği tahmin ediliyor.

Ancak çömlek ticareti ve çömlek ustası transferi o yıllarda Baltık Denizi boyunca tüm yönlerde aktif şekilde sürdü. Zaman için de İsveç'te üretilen çömlekler de Finlandiya ve Estonya'ya götürüldü.

Kabarık Çizgili Çömlek Kültüründe ticaretin en çok da mezar hediyesi olarak çanak çömlek satın almak için kullanıldığı anlaşılıyor. Avrupadaki Neolitik çağ mezarlıklarından alınan örnekler üzerinde yapılan analizler bunu destekliyor.

Yetenekli kadın zanaatkârlar kırık çömleklerle sıla hasreti gideriyor olabilirlerdi

Neolitik toplumlarda genellikle çömlekçilik kadınlar arasında yaygın zanaattı. Kadınların evlenerek yurt değiştirmeleri yaygın davranışlardandı. Evlilikler vasıtası ile bölgeden bölgeye göçen kadınların Kabarık Çizgili Çömlek Kültürünün yayılmasında etkili oldukları tahmin ediliyor.

Kadınların yaşamları boyunca yeri değiştirme olasılığı daha yüksekti.  Fenno-Baltık'a göçen kadınların bir kısmının "Kabarık Çizgili Çömlek Kültürü"ne vakıf zanaatkarlar olması muhtemeldir. Mesleğin inceliklerini kendi doğum yerlerinde öğrenen kadınlar İsveç kıyılarına gelince, yeni yurtlarında buldukları killeri kullanmaya başlamışlardı. Getirdikleri çömleklerin parçalarını da çömlek hamurlarına karıştırdılar. Belki de bu, önceki anavatanlarına hasretten doğuyordu. Böylece yeni aileleriyle, eski aile bireyleri arasında günlük yaşamlarında sembolik bağ kuruyorlarlardı.

Yapılan araştırmalar, Estonya ve Finlandiya’dan İsveç'e özellikle yetenekli kadın zanaatkarların geldiğini gösteriyor. Çömleklerin jeokimyasal kökenleri de kültürel bağlantıları işaret ediyor.

Kabarık Çizgili Çömlek Kültürüne sahip topluluklar,  Finlandiya ve Estonya’dan, Finlandiya Körfezi’nin doğu kısmına yani günümüzdeki Rusya topraklarına kadar uzanıyor.

arkeolojikhaber.com