Crannog nedir? Krannog nedir? Crannag nedir?

Krannog (Crannog veya crannag) İrlanda ve İskoçya'da insan eliyle yapılmış yapay adalara verilen isimdir. Keltçede ağaç anlamına gelen crann kelimesinden türeyen terim, ahşap yapılar ve gemiler için kullanılmaktaydı. Kelime başlangıçta ahşaptan yapılan kutu benzeri başka anlamları içerse de günümüzde tamamen yapay adalar için kullanılmaktadır.

Yapay ada (Sunî ada) olan Crannogların; göller, ırmaklar ve haliçlerde bulunan örnekleri de vardır. Crannoglar genellikle ahşaptan veya taştan imal edilmişti.  Günümüze ulaşan örnekleri genellikle 10 ila 30 metre çapında dairesel şekilli taş yapılardır ve üzerinde tarım yapıldığı tespit edilmiştir.

Crannog inşası için; uçları sivriltilen kütüklerle çevrillerek oluşturulan duvar, kille kapatılırdı. Kalaslar birbirlerine geçecek şekilde geçirilir ve içi kaya, taş, toprak vb eldeki malzemeyle doldurulurdu. Crannog üzerine birden fazla yapının kurulduğu da görülmüştür. Bazı crannoglarda karayla bağlantıyı sağlayan yol suyun az altında olacak şekilde inşa edilmiştir.

İrlanda'da binden fazla İskoçya'da ise 300 'den fazla Crannog vardır. Su altında kalmış cranngolar da tespit edilmiştir. İrlanda'da en çok crannog varlığı Midlands'daki Drumlin Belt bölgesindedir. İskoçya'da ise Argyll, Dumfries ve Galloway bölgeleri crannog havzalarıdır.

Tespit edilebilen en eski crannog İskoçya'nın Kuzey Uist bölgesindeki Olabhat Gölündeki Eilean Domhnuill'dir. Radyokarbon testleri adanın yaklaşık MÖ 3650 - 2500 aralığında inşa edildiğini göstermektedir. Ancak bazı araştırmacılar Crannogların tarihinin MÖ 4500 yıllarına uzanabileceğini savunmaktadırlar.

Crannog yapımının yoğunlaştığı dönem MÖ 800 - MS 200 yılları arasıdır. Crannogların hem ev hem de sığınak olarak kullanıldıkları sanılmaktadır.  İnzivaya çekilen din adamları tarafından barınak olarak tercih edildikleri bilinmektedir.

Günümüzde turizm amaçlı olarak, İrlanda'daki Craggaunowen ve İskoçya'daki Perthshire Tay Gölündeki crannogların bazıları yeniden imal edilmiştir. Çeşitli turistik faaliyetlere ev sahipliği yapan crannoglarda eski çağlara ait üretim şekilleri ve gündelik yaşama dair canlandırmalar yapılmakta ve festivaller düzenlenmektedir.