Diktatör Dictaturae Dictator nedir?

1. Diktatör , Dictator, Dictaturae: Olağanüstü hallerde tüm resmi yetkileri kendin­de toplayan Roma görevlisi.

Altı aylık bir süre için görev yapar, görevi bitti­ğinde de hesap vermezdi.

Tüm Roma tarihi boyunca yalnızca birkaç kişi bu yetkiyi kullanmıştır. (Caesar ve Sulla gibi.)

2. Dictator: Roma Cumhuriyeti'nde belirli bir dönem için göreve gelen, olağanüstü yetkilere sahip devlet yöneticisi.

Senatonun önerisi üzerine bir konsül tarafından atanır ve Comitia Curiata (halklar meclisi) tarafından onaylanırdı. İtalya yarımadasındaki bazı Latin kökenli devletlerde sürekli bir görev olan dictatorluk Roma'da önceleri yalnızca askeri nitelikte bir kurum olmakla birlikte giderek içi bunalımlarda başvurulan yönetsel ve yargısal yetkilere de sahip en yüce makam niteliği kazandı. Görev süresi altı ay olarak belirlenmekle birlikte dictator, genellikle bunalım sona erdiğinde yetkilerini devrederdi. Konsüller ve öbür yöneticiler dictatorluk döneminde görevlerini sürdürürler, ama dictatörün otoritesine bağlı kalırlardı. MÖ 3. yüzyıla gelindiğinde görev süresinin kısıtlı olması dictatorun İtalya yarımadası dışındaki askeri harekâtlarda etkisiz kalmasına yol açmıştı. Dahası halkın itiraz hakkını elde etmesiyle dictatorların yetkilerini sınırlamıştı. Bundan sonra dictatorluk, bazı durumlarda seçimleri düzenlemek gibi daha alt düzeydeki işlevler için başvurulan bir yöntem oldu. II. Kartaca Savaşında Kartacalıların işgali, dictatorlüğün geçici olarak yeniden önem kazanmasına yol açtıysa da, MÖ 202 yılından sonra hiçbir amaçla dictator seçilmedi. MÖ 1. yüzyılda, Cumhuriyetin son dönemlerinde, Sula ve Julius Caesar'a dictatorluk verilmesi, kurumun canlanışını değil, gerçekten sınırsız yetkiye sahip anayasa üstü bir konumun geliştiğini gösterir. Caesar'ın dictatorluk yetkilerini on yıl için eline geçirdiği MÖ 46 yılına kadar dictatorluk süresi sürekli uzatıldı. Bu süre Caesar'ın öldürüldüğü MÖ 44 yılından hemen önce ömür boyu olmuştu. Ama ölümü üzerine dictatorluk kurumu ortadan kaldırıldı.