Dionysios kimdir?

1. Dionysios I: MÖ 430-367. MÖ 405-367 arasında Syracusae tiranı.

MÖ 404- 402’de Syracusae’nın kuzeyindeki Naksos ve Çatana’yı aldı. MÖ 397’de Kartacalıların elindeki Motya’yı tahrip etti. Ardından Güney İtalya’daki Rhe- gion ve Kroton’u aldı, Illiria’da üsler edindi.

Dionysios Syracusae’ya parlak bir dönem yaşattı. Sicilya ve İtalya’nın güne­yinde ele geçirdiği yerlerle kentin arazisini genişletti. Kartacalılara karşı başa­rıyla mücadele etti. Ancak fetihlerden sonra sergilediği acımasızlığı ile kötü şöhret kazandı. Savaşta ve barışta, hatip olarak, diplomat olarak, planlamacı, idareci, dini lider olarak öne çıktı. Edebiyatın ve sanatçılann koruyucusu özellikleriyle sivrildi. Makedonyalılar hariç Yunanistan’ın çıkardığı en büyük askerdi. Sürekli olarak emrindekilerin ihanetine uğramasaydı hayalini gerçek­leştirebilir, Kanacakları Sicilya’dan atabilirdi. Güçten çok şana ve şerefe düş­kün romantik büyük adamların (Büyük İskender, Hannibal ve Napolyon gi­bi) ilki olarak da nitelendirilmiştir. Platon bir süre onun sarayında konuk ol­du, ideal devlete ilişkin tasarılarını uygulamaya çalıştı ancak başarısız oldu. Ölümünden sonra yerine oğlu Dionysios II geçti.

2. Dionysios II: MÖ 4. Yy.  MÖ 367-357 ve 346-344 arasında Syracusae ti­ranı. Dionysios I’un oğlu ve halefidir.

Dar görüşlü ve barışsever bir lider ola­rak babasından çok farklıydı. Dion tarafından yüreklendirilince felsefeye il­gi duymaya başladı. Filozof-kral idealini gerçekleştirmek için Platon’un ada­ya gelmesinden sonra sarayında reformcular ve muhafazakarlar olarak bir bölünme oluştu. Bu süreç MÖ 366’da Platon’un gönderilmesiyle sonuçlandı. Bir süre adanın kontrolünü yitirmesine rağmen MÖ 346’da tekrar başa geçti, iki yıl sonra yönetimi Timoleon’a devretmek zorunda kaldı.

3. Dionysios: MÖ 6.-5. Yy.  Miletos’lu tarihçi ve etnoğrafya bilgini.

Hekataios’un çağdaşıdır. Eserlerinin tarihselliği hakkında şüpheler vardır, çünkü ne Heredotos ne de kendinden sonra gelen diğer yazarlar onun eserleri hak­kında ne bir ima ne de alıntı aktarmışlardır.

4. Dionysios: MÖ 307. Halikarnassos’lu tarihçi ve eleştirmen.

Roma’da Augustus döneminde yaşamış ve hitabet dersleri vermiştir. 20 kitaptan olu­şan Romaike Arkhaiologia (Roma Tarihi) adlı Grekçe bir eseri vardır. Bu eser Roma’nın kuruluşundan I. Pön Savaşı’na kadar geçen dönemi kapsar. Bu eserinde Roma’yı kuranların Yunanlılar olduğunu söyler, hem de Roma değerlerini över: Birbiri ardınca tarih sahnesine çıkıp çevresi üzerinde üstünlük kuran şehir devletlere bakldığında, …görülür ki Roma’dan üstünü olmamıştır.” Eseri, tarihi anlatıları hitabet ve estetik öğelerle bir­leştirmenin önemini kavradığını ortaya koyar ancak güçlü bir tarihsel yorum sunmaz. Hatiplikle ilgili eserlerinde Romalı hatipleri pek tanımaz, örneğin Cicero’nun isminden dahi söz etmez. Attikalı hatiplerden övgü ile Asyalı ha­tiplerden düşmanlık ile söz eder.

5. Dionysios: MÖ 328-248.  Herakleia Pontika’lı filozof.

Stoacı (stoacılık) okuldandır, Zenon’un öğrencisidir. Diogenes Laertios onunla ilgili şu bilgileri verir: Başlangıçta edebiyata düşkün biri olarak bütün şiir türlerine el attı, sonra Aratos’u örnek alıp ona benzemeye çalıştı. Zenon’dan ayrılıp Kyrene Okuluna yanaştı ve genelevlere girip çıkmaya, hiç saklamadan baş­ka hazlarla dolu bir hayat yaşam sürmeye başladı. Seksen yaşına kadar ya­şadı ve yemek yemeyerek kendini öldürdü. Yaşlılığında ge­çirdiği bir hastalık onu, acının kaçınılması gereken bir kötülük olduğu yo­lundaki stoacı görüşten uzaklaştırdı. Kyrene Okulunun, hazzın son amacı­mız olduğu yolundaki görüşüne yakınlaştı. Bu fikir değişikliği yüzünden tak­ma adı ‘hain’dir.

6. Dionysios: Yunan inanç sisteminde toprağın ve ürünün bereketini simge­leyen doğa tanrısı.

Şarap ve coşkunluk tanrısı olarak da bilinir. En bilinen söylencesine göre Zeus ve Semele’nin oğludur. Hesiodos şöyle yazar: “Kadmos’un kızı Semele de sevişip Zeus’la / Şanlı Dionysios’u doğurdu, coşkun tanrıyı.” Yunanistan’a Trakya ve Frigya üzerinden gelmiş, Yu­nan tanrıları arasına MÖ 8. yüzyılda girmiştir. Zeus ve Apollon ile birlikte an­tik çağ Yunan düşüncesinin üç büyük tanrısından biridir. Mitleri vahşi ve ga­riptir, sosyal düzene meydan okuma içerirler. Daha çok kadın olan müritleri onun kendilerine vahşi hayvanlar biçiminde göründüğüne inanıyorlardı. Bu yüzden şarap içip kalabalık sarhoş sürüleri halinde dağlara çıkar, naralar ata­rak döne döne raks ederler, karşılarına çıkan hayvanları parçalar ve çiğ çiğ yerlerdi. Böylece tanrıyı içlerine almış oluyorlardı. Attika tragedyalarında on­dan çiğ et yiyicisi olarak bahsedilir. Orfik din (Orpheos) Dionysios gizemci­liğinden gelişmiştir. Romalılar ona Baküs (Bacchus) derler ve verimlilik tan­rısı Liber’le bir tutarlardı. Roma’daki kültü MÖ 2. yüzyıl başlarında başlamış­tır. Herodotos şöyle yazar: “Mısırlılar Selene ve Dionysios dışında hiçbir tan­rıya domuz kurban etmezler.” Antik çağ sanatında en fazla tasvir edilen tanrıların başında gelir. Bir elinde asma dalı, diğerinde şarap kabı tutarken tasvir edilişine sık rastlanır. Aristoteles komedya ve tragedyanın kökenlerini Dionysios festivallerinde yapılan gösterilere bağlar.

7. Dionysios Thraks: MÖ 170-90. Yazar, dilbilgisi ve edebiyat öğretmeni.

Aristarkhos’un öğrencisidir. Bir dönem Rodos’ta öğretmenlik yapmıştır. En önemli eseri olan Yazma Sanatı Latin dilini önemli ölçüde etkilemiş, Rö­nesans’a kadar itibar görmüştür.

8. Dionysios: İskenderiyeli Aziz.

MS 200-265. MS 247-250 arasında İskende­riye psikoposu. Origenes’in en tanınmış öğrencisidir. MS 231’de onun halefi olarak Hıristiyanlığın ilkelerini öğreten okulun başına geçmiştir. Decius ve Valerianus dönemerinde Hıristiyanlara yapılan baskılardan kaça­rak inziva hayatı yaşamıştır.