Domus nedir?

1. Domus: 

1. Antik çağda, mezar yapılarında yer alan mezar odası.

2. Antik Roma’da, zengin ailelere ve imparatorlara ait, genellikle tek katlı konut. Bu konutlardaki odalar, bir avlu (atrium) veya sütun dizileri (peristyl) ile çevrili bir avlu etrafında yer almaktaydı.

Sokaktan atriuma, bir giriş mekanından (protyrium) ulaşılmakta, atrium ve peristyl arasında ise açık bir yaşam alanı olan tablinium yer almaktaydı. Domuslarda ailenin günlük yaşamı atriumda geçmekteydi. Bu evlerde; yemek odası (triclinium), yatak odası (cubiculum), özel konuşma nişi (ala) ve kabul odası (oecus) gibi odalar bulunmaktaydı..

Örn; Pompeii’deki Pansa ve Vetti evleri gelişmiş örneklerdendir.

2. Domus: Roma mimarisinde özel konutlara verilen ad.

Küçük evlerden saray tanımına giren yapılara kadar çeşitli boyutlarda olabilirdi. Birçok ailenin barındığı kiralık ev bloklanndan oluşan insulanın tersine domus tek aile konutuydu, tüm mekânlar içe dönük olup, dış cephe genelde sağır biçimlendirilmişti, bazen de Pompei'deki kimi uygulamalarda olduğu gibi dükkân olarak düzenlenmiştir. Domusun başlıca bölümleri atrium ve peristildi. Ailenin günlük yaşamı, kare ya da dikdörtgen planlı bir mekân olan atriumda geçerdi. Çevresinde sohbet etmek ve dinlenmek için kullanılan bölümler bulunan atriuma sokaktan prothyrum adı verilen bir koridordan geçilerek ulaşılırdı. Atrium ile peristil arasmda yer alan tablinum ise açık bir yaşam mekânıydı. Tablinumun bir kenarında, peristile geçilen bir hol (tauces) bulunurdu. Atrium, evin tümünün bir atriumdan oluştuğu Etrüsk konut mimarisinden gelen bir öğeydi; peristil ise MÖ 2. yüzyıl dolaylarındaki Yunan konutlarından alınmıştı. Tipik bir örneği Pompei'deki Vetti Evi'nde görülen peristile, ailenin özel yaşamının geçtiği oecus (kabul odası), cubiculum (yatak odası), ala (özel konuşmalar için niş) ve tyriclinium (yemek odası) gibi mekânlar açılırdı. Pompei'deki Pansa Evi'nde yemek odalarında, her biri üçer kişilik üç sedir bulunuyordu, çünkü Roma da şölenlere en çok dokuz konuk çağırılırdı. Aynı evin atrium ile peristilinde çepeçevre üst kat odaları da vardı. İmparatorların Domus Augustana, Domus Aurea (altın ev), Domus Augusti (Livia Villası) ve Domus Tiberiana gibi saray tipindeki büyük evleri Roma'da Palatium Tepesi üstünde kurulmuştur. Palatium da mimar Rabirius (MS 1. yüzyıl ) tarafından Roma İmparatorluğunun resmi konutu olarak tasarlanan Domus Augustana (Domintianus Sarayı, MS 92) ile Domus Flavia, odalan peristil çevresinde yer alan domus tipinin en önemli örnekleridir.