Edikara faunası haberi

Edikara faunası nedir?

Ediakara dönemi olarak adlandırılan ve 635 ile 541 milyon yıl öncesini kapsayan dönemde, okyanusların içinde ilk çok hücreli yaşam formları oluşmaya başlamıştı.

Edikara faunası, Proterozoik dönemin sonlarına doğru, günümüzden yaklaşık 580 milyon yıl önce, bu dönemde yaşayan ve soyu tükenen çok hücreli ökaryot organizmaların tümüne denir.

Ediakarya ya da Ediakara dönemi; Kambriyen dönem öncesine tarihlenen 635 ile 541 milyon yıl öncesini kapsayan dönemdir. Bu periyot adını, 1946 yılında Avustralya hükümeti tarafından Ediakara Tepeleri‘nde görevlendirilen Reg Sprigg’in bulduğu döneme ait olduğu saptanan ilk fosil kalıntısının bulunduğu yerden alır. Ediakara Tepelerinden dolayı dönemin adı resmi olarak “Ediakara Dönemi” olarak adlandırıldı.

Kambriyen Patlaması’ndan önce karmaşık yaşam vardı. Ediakara dönemi olarak adlandırılan ve 635 ile 541 milyon yıl öncesini kapsayan dönemde, okyanusların içinde ilk çok hücreli yaşam formları oluşmaya başlamıştı.

Güney Avustralya’daki Adelaide kentinin kuzeyinde, Ediacara Tepelerindeki Pound Kuvarsitinde bulunmuş,
Prekambriyen Zamandan (y. 4 milyar-570 milyon yıl önce) kalma oldukça üstün yapılı, çokhücreli fosil hayvanlar topluluğu. Ediacara faunasının bulunması çokhücrelilerin ilk gelişme evresine ışık tutmuştur. Bu fauna sayesinde, Prekambriyen’in hiç değilse bir bölümünde, birbirleriyle etkileşim içinde olan karma bir canlı topluluğunun
var olduğu anlaşılmıştır. Gerek bu karma topluluğun, gerek topluluğu oluşturan tek tek canlıların yapısındaki karmaşıklık, bilinenden daha uzun bir gelişme ve evrim sürecinin yaşandığını göstermektedir.

Ediacara Tepelerinden derlenmiş 600’ü aşkın örnek arasında mercanlar, denizanaları, çeşitli solucanlar ve akrabalık ilişkileri tanımlanamayan bazı canlılar bulunur. Bu hayvanlann kıyıya yakın sığ sularda
yaşadıkları ve çamur birikintilerinin arasına gömülü oldukları için fosillerinin bozulmadan günümüze değin ulaşabildiği sanılmaktadır. Faunadan bugüne ulaşan tek kalıntı, kumtaşlan içinde bulunan izleridir; bu hayvanlar ölünce çamurda kalan vücut izleri suların yükselmesi sırasında gelen kumlarla dolmuş, silisli çözeltiler zamanla kumları kumtaşı ve kuvarsite, çamur ve kil parçacıklannı da serisit mineraline dönüştürmüştür.

Bulunan örneklerin tümü yumuşak gövdeli, bazılan serbestçe yüzen plankton biçiminde, bazıları ise deniz dibine bağlı yaşayan ya da dipte dolaşan hayvanlardır. Örneklerin büyük bölümü, iki yanlı bakışım gösteren oval gövdelerinde oldukça karmaşık çıkıntı ve oluklar bulunan Dickinsonia cinsindendir; bu cinsin bugün yaşayan bazı
solucanlarla akraba olduğu sanılmaktadır. Ediacara faunasındaki örneklerin belki de en önemlisi Spriggina cinsidir. Yaklaşık 5 cm uzunluğundaki bu küçük hayvanlar hem halkalı solucanlara, hem eklembacaklılara benzer; bu cinsin üyelerinin iyi gelişmiş, kabaca üçgen biçiminde bir başı ve bölütlü, uzun bir gövdesi vardır. Her bölütten çıkan bir çift yanal uzantı, büyük olasılıkla bu hayvanlann suda serbestçe yüzebilmesini sağlıyordu. Kambriyen Dönem ve Erken Paleozoyik (Birinci) Zaman (Paleozoyik Zaman y. 570-225 milyon yıl önce) faunasına egemen olan trilobitlerin ve tüm eklembacaklılann Spriggina cinsinden türediği sanılmaktadır.

Ediacara faunasında bulunan öbür hayvanlar arasında, Medusina ve Rangea cinsinden denizanaları ile bugünkü denizteleklerinin akraba olan Charnia cinsi sayılabilir. Yaşayan ve fosil türlerden hiçbirine benzemeyen Parvancorina ve Tribrachidium cinslerinin evrim çizgisi ise bugüne değin saptanamamıştır. Ediacara faunasının tam yaşı bilinmemekle birlikte, Prekambriyen Zamanın sonlarına doğru oluştuğu sanılmaktadır.