Kuşadası Kültürel ve Tarihi Mirası Koruma Derneği ile İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi; Ege bölgesinde Türk-İslam Medeniyeti eserleri için işbirliği anlaşması imzaladı.

Üniversite ve Sivil Toplum Kuruluşu İşbirliğine en kapsamlı örnek protokol; Ege bölgesinde imzalanan anlaşma ile hayata geçirildi. Osmanlı Mezar Taşları üzerine yürüttüğü projelerle tanınan Kuşadası Kültürel ve Tarihi Mirası Koruma Derneği ile İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Türk-İslam Arkeolojisi Bölümü arasında imzalanan İşbirliği Protokolü kapsamında Kuşadası, İzmir ve Ege bölgesinde proje ve etkinlikler gerçekleştirilecek. Türk-İslam Arkeolojisi Bölümü; dünyada ve Türkiye'de ilk olma özelliğini taşıyor.

ÜNİVERSİTE VE STK'NIN GÜÇLÜ İŞBİRLİĞİ
Türk-İslam Medeniyetine ait dini, kültürel, sosyal ve tarihi miras konuları başta olmak üzere kapsamlı işbirliğini hedefleyen protokolde şu başlıklar yer alıyor: “Kültürel ve tarihi mirası koruma, envanter, müze, vb. projeleri üretmek, sempozyum, panel, konferans, çalıştay vb. kamuoyunu bilgilendirici aktiviteleri ve toplantıları organize etmek, tematik, eğitici ve bilgilendirici geziler düzenlemek, saha ve alan taramaları yapmak, kültürel ve tarihi mirasımızı anlatan kitaplar üretmek, bölümde okuyan ihtiyaç sahibi öğrencilere dernek tarafından burs vermek, yüksek lisans ve doktora öğrencilerine yardımcı olmak, Kuşadası kültürü, tarihi, eski el sanatları, mimarisi, dini hayatı, tarihi yapıları, vb. konularda araştırmalar yapmak ve bunları beraberce yayınlamak“.

Üniversite ve Sivil Toplum Kuruluşlarının işbirliğine yol gösterici ve teşvik edici misyon üstlenen protokolün nihai hedefinde ise Kuşadası, İzmir, Aydın, Denizli ve tüm Ege Bölgesinde yaşayan tüm toplulukları Türk-İslam Medeniyeti konularında bilinçlendirerek farkındalık oluşturmak, eğitmek, aydınlatmak ve ecdat eserlerini imkanlar ölçüsünde kayıt altına almak ve korumak“ maddeleri yer alıyor.

BİR İLK: TÜRK İSLAM ARKEOLOJİSİ BÖLÜMÜ
2010 yılında kurulan İzmir Katip Çelebi Üniversitesi bugün 12 fakülte, 3 enstitü, 1 yüksekokul ve 2 meslek yüksekokulu ile eğitim ve öğretim vermekte. Üniversitenin Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi bünyesinde 2014 yılında kurulan Türk-İslam Arkeolojisi Bölümü, Türk-İslam Medeniyetine ait kültür varlıklarının korunması, yaşatılması ve bilimsel faaliyetlerle gelecek kuşaklara aktarılması konusunda çalışmalarını sürdürüyor. Adı, içeriği ve temsil ettiği dönem itibariyle Dünyada ve Türkiye'de ilk olma özelliği taşıyan Türk-İslam Arkeolojisi Bölümü esas olarak Orta Asya'dan Anadolu'ya yaklaşık 5000 yıllık bir dönemi inceleme ve araştırma sahası olarak kabul ediyor. Temelleri arkeoloji bilimine, sanata ve kültüre dayanan bölüm 2015-2016 eğitim-öğretim döneminde öğrencilerini kabul ederek eğitim ve öğretim hayatına başladı.

STK'LARIN VERİMLİLİĞİNİ TARTIŞMAYA AÇAN PROTOKOL
Son yıllarda STK'ların yapılanması ve potansiyelleri ile ilgili önemli ve doğru tespitlerin yer aldığı protokolde şu açıklamalara katılıyor, dikkate alınması gerektiğini düşünüyoruz: “Son yıllarda devletimizin yaptığı örnek çalışmalardan biri de Sivil Toplum Kuruluşlarına büyük önem vermek ve Sivil Toplumun önündeki tüm engelleri kaldırmak, bu kuruluşları teşvik eden uygulamaları sürekli gündeme getirmek ve hayata geçirmek olmuştur. Çeşitli bakanlıklarca bu tür kurumların proje yapmaları ve kapasitelerini artırmaları için verdiği proje fonları ve yardımlar bilhassa derneklerimizin gelişmesinde büyük etken olmuştur. Bunun sonucu olarak bugün Kuşadası'nda 300'ün üzerinde Sivil Toplum Kuruluşu ve dernek oluşturulmuş olup söz konusu oluşumların tümü ilçemiz dernekler masasına kayıtlıdır. Derneklerimizin büyük bir kısmı ne yazık ki çeşitli nedenlerden dolayı her yıl 1-2 adet faaliyet yapmakta ve bu faaliyetler de genellikle dernek iftar yemekleri veya dernek üyeleri ile yapılan gezi-piknik etkinlikleri ile sınırlı kalmaktadır. “

OSMANLI MEZAR TAŞLARINDA FARKINDALIK YARATAN DERNEK
2011 yılında kurulan Kuşadası Kültürel ve Tarihi Mirası Koruma Derneği ise Osmanlı Mezar taşları konulu AB projesindeki başarısı ile tanındı. Çalışmalara gazetemiz tarafından yakından takip edildi ve geniş yer verildi. Dernek çalışmaları protokolde şöyle özetleniyor:
“Kuşadası'nın kültürel ve tarihi zenginliklerini ana çalışma alanı olarak belirlemiş ve bu konularda projeler üretmeye ve Kuşadası halkını kültürel ve tarihi hazinelerimiz konusunda bilgilendirme çalışmalarına yönelmiştir. 7 yıla yaklaşan bir sürede derneğimiz çeşitli kültür ve tarih projeleri üretmiş, sempozyumlar düzenlemiş, eğitim seminerleri vermiş, kitap çalışmaları yapmış, Osmanlıca ve geleneksel el sanatları kursları açmış ve tematik gezilerle Kuşadası halkını aydınlatmıştır. Derneğimiz yaptığı tüm çalışmalarda bilime ve bilim adamlarına büyük değer vererek her zaman onlarla çalışmayı tercih etmiştir. Derneğimiz bünyesinde her zaman görüşlerine başvurduğumuz
“Bilim kurulu“ ihdas edilmiş ve sürekli görüş alış-verişi yapılmıştır.“

ÜNİVERSİTE-STK ARASINDA ÖRNEK PROTOKOL
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Türk-İslam Arkeolojisi Bölümü ile Kuşadası Kültürel ve Tarihi Mirası Koruma Derneği arasında imzalanan bu işbirliği protokolünün bir hedefi de diğer STK'lara bu konuda örnek ve öncü olmak, benzer işbirliklerinin yapılmasına vesile olmak.

Protokol kapsamında yapılacak işbirliği çalışmaları:
1. Ortak Projeler
a) Kuşadası Tarihi Camileri-Türbeleri-Tekkeleri Projesi
b) Kuşadası Güvercinada İç Kale Düzenleme Projesi
c) Kuşadası Adalızade Mezarlığı Kültür Park Projesi
d) İzmir Türk-İslam Medeniyeti Kültür Rotası Projesi
e) Ege Bölgesi Türk Tamgaları ve Türk İzleri Envanteri
Projesi
f) İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Türk-İslam Medeniyeti
Mezar Taşları Müzesi
g) Denizli Boyalı Camileri Envanteri Projesi

2. Saha taramaları
a) Kuşadası ilçesi ve köyleri dini ve tarihi alan taramaları
b) Ege Bölgesi Türk Tamgaları Taramaları
c) Ege Bölgesi Boyalı Camileri köy taramaları
d) Ege Bölgesi Türk-İslam Türbe ve Mezarlık taramaları

3. Eğitim çalışmaları
a) Kültürel ve Tarihi Mirası Koruma seminerleri
b) Türk-İslam Arkeolojisi Seminerleri
c) Kültür ve tarihi eserleri tanıtma toplantıları
d) Türk-İslam Mezar Taşları bilgilendirme faaliyetleri

4. Geziler
a) Kuşadası Kültür Varlıkları Gezisi
b) Kuşadası merkez ilçe ve köyleri keşif gezileri
c) Derin Denizli Türk İzleri Keşif Gezileri
d) Ege Bölgesi Türk Mezarlıkları Gezisi
e) Türk-İslam Arkeolojisi ile ilgili tematik geziler


Protokolün icrası sırasında işbirliği yapılması ve destek alınması düşünülen kurumlar
1) Başta Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Türk Tarih Kurumu
2) İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Rektörlüğü
3) İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Fakülteleri ve Enstitüleri
4) İzmir Valiliği
5) İzmir Büyükşehir Belediyesi
6) İzmir İlçe Belediyeleri
7) İzmir Kalkınma Ajansı
8) Güney Ege Kalkınma Ajansı
9) İzmir Rehberler Odası
10) Kuşadası Kaymakamlığı
11) Kuşadası Belediyesi
12) Kuşadası Ticaret Odası
13) Kuşadası Esnaf ve Sanatkarlar Odası
14) Kuşadası Yerel Tarih Gurubu
15) Aydın Rehberler Odası
16) Kuşadası ve İzmir başta olmak üzere tüm diğer istekli Üniversiteler, Kamu Kurumları ve STK lar

TÜRK-İSLAM ARKEOLOJİSİ (TİAR) HAKKINDA:
Doç. Dr. Harun ÜRER
Aralık 2016

Son çeyrek yüzyılda bilim ve teknolojide yaşanan gelişmeler fen bilimlerinde olduğu gibi sosyal bilimlerde de ayrıntıya inen branşlaşmayı gündeme getirmiş, bugüne kadar genel başlıklar altında değerlendirilen bilim alanları (örneğin “Arkeoloji '' yani eskinin bilimi), alt başlıkları ile ele alınarak çağın ihtiyaçlarına cevap verebilecek bir yapıya bürünmüştür. Bu bağlamda, Türk-İslam temelinden beslenen “Türk-İslam Arkeolojisi '' , sosyal bilimlerde insan ve insana dair olan kültürel birikimler ile ilgilenen bir bilim dalı olarak öne çıkmaktadır.

İç Asya'daki Türk kültürüne ait bakiyeler, başta Ortadoğu olmak üzere dünyanın birçok bölgesine yayılmış İslam kültürü ve Anadolu'nun Türk kültür ve medeniyetine ait yaklaşık 1000 yıllık tarihi geçmişi ve halen yaşayan kültürel birikimi Türk-İslam Arkeolojisi bölümüne oldukça zengin ve bakir bir çalışma sahası sunmaktadır. Bu nedenle bölümün öncelikli hedefi, Türk ve İslam kültüründen beslenen yaklaşık 5000 yıllık tarihi geçmişe sahip olan bir medeniyetin; ortaya çıkışı, yayılışı ve diğer kültürlerle etkileşimi sonucu gelişen mimari, sanat ve kültürel birikimlerinin bilimsel yöntemlerle değerlendirilmesi ve kaybolmaya yüz tutmuş değerlerin tekrar gün yüzüne çıkarılmasına katkıda bulunmaktır.

Asya'dan-Anadolu'ya, Afrika'dan-Avrupa'ya kadar sınırları net olarak çizilebilen bir alanda temsil imkanı bulan ve bu yönü ile kültür tarihinde önemli bir yere sahip olan Türk kültürü kuşkusuz Anadolu'da kemale ermiştir. Anadolu başta olmak üzere yukarıda ifade edilen geniş coğrafyada somut ve somut olmayan kültür varlıkları ile hala birçok bilinmezi barındıran Türk kültürü ve sanatı Türk-İslam Arkeolojisi bölümünün hem kapsamı hem de var olma sebebidir.

Türk-İslam Arkeolojisi bölümünün amacı; geçmişte ve halen var olduğu bölgelerde olmak üzere Türklere ait bakiyeleri, analitik düşünce ve bilimsel bir bakış açısıyla ortaya çıkarmak, değerlendirmek, tanıtmak, sahip çıkmak ve geleceğe aktarmak olarak özetlenebilir. En önemli misyonumuz ise gerek arkeolojik kazılarla ortaya çıkarılmış, gerekse halen ayakta olan ve yaşayan kültür varlıklarının korunması konusunda bilgi birikimine sahip bireyler yetiştirerek koruma bilincini yükseltmektir. Güçlü bir toplum olmanın yolu kuşkusuz toplumsal hafızanın diri tutulmasına ve geleneklerin yaşatılmasına bağlıdır. Kültür mirasımıza sahip çıkmak adına omuzlarımızdaki bu önemli sorumluluğun bilincindeyiz.

İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi bünyesinde 2014 yılında kurulan Türk-İslam Arkeolojisi Bölümü bir Lisans programı olup bu alanda ülkemizde ve dünyada bir ilktir. Halen lisans, yüksek lisans ve tezsiz yüksek lisans olmak üzere 3 ayrı programda öğretime devam eden bölümümüz konusu ve kapsamı gereği yenilikçi yönü ile öne çıkmaktadır. Öğrencilerimiz teorik bilginin yanı sıra kazı çalışmaları ile pratik yapma imkanı bulurken aynı zamanda bölümümüz bünyesinde kurulan Türk-İslam Arkeolojisi Araştırma ve Uygulama Laboratuvarında kaybolmaya yüz tutmuş sanat dallarında uygulama yapma şansına sahiptir.

Nilgün Atar- turizmhaberleri.com