Tarihi Kadıköy Hal Binası'nın restorasyonu, Haldun Taner Sahnesi Restorasyon ve Yeni Kullanım Projesi adıyla sürüyor. Mimari Restorasyon Kültür Varlıklarını Koruma Derneği, projenin korunması gereken özgün tarihi planını yok ettiğini belirterek, çalışmaların durdurulmasını istiyor.

Günümüzde İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı ve İstanbul Şehir Tiyatroları Haldun Taner Sahnesi olarak kullanılan 1927 yılında İtalyan Mimar Umberto Ferrari tarafından inşa edilen, eski Kadıköy Hal Binası'nın  güncel ihtiyaçlar çerçevesinde, diğer fonksiyonlardan arındırıp tamamen bir tiyatro yapısı olarak inşa edilmesini hedefleyen "Haldun Taner Sahnesi Restorasyon ve Yeni Kullanım Projesi" İstanbul Büyükşehir Belediyesi Diare Başkanlığı Kültür Varlıkları Projeler Müdürlüğünce Gelecek Grup Taahhüt Mühendislik, Mimarlık ve Ticaret Anonim Şirketi'ne ihale edildi. 

Mimari Restorasyon Kültür Varlıklarını Koruma Derneği restorasyona itiraz etti

Gelecek Grup Taahhüt Mühendislik, Mimarlık ve Ticaret Anonim Şirketi'nin Haldun Taner Sahnesi Restorasyon ve Yeni Kullanım Projesi çerçevesinde çalışmaları sürerken Mimari Restorasyon Kültür Varlıklarını Koruma Derneği Başkanı ve TAÇ Vakfı Şeref Üyesi Mimar Serhat Şahin,  tarihi eserin içinde uygunsuz inşaat yapıldığı ve özgün mimarinin korunması gerekirken değiştirildiğini belirterek restorasyon çalışmasının durdurulmasını talep etti ve "Her haliyle, Kadıköy Hal Binası orijinal-özgün şekliyle restore edilmelidir. Yanlış olduğunu düşündüğümüz onaylanmış projesiyle restorasyonu yapılacak ve Kadıköy'ün özgün bir tarihi eseri daha hafızalardan maalesef ebediyen silinecektir." uyarısında bulundu. 

Koruma Bölge Kurulu:  Bu aşamada Müdürlüğümüce yapılacak bir işlem yok

Mimari Restorasyon Kültür Varlıklarını Koruma Derneği'nin  22.06.2021 tarihli dilekçesine cevap, İstanbul V Numaralı Kultur Varlıkları, Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü'nden 29.06.2021 tarihinde Müdür Vekili Habibe Ordu imzası ile verildi.  Habibe Ordu'nun cevabında "Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu mertebesinde gerekli işlemlerin yapılmasınının istendiği ilgi a) başvuru incelenmiştir" denilerek, "İstanbul İli. Kadıköy İlçesi, 26 pafta. 174 ada, 1 parselde yer alan, mülkiyeti İBB'ye ait, 2. grup korunması gerekli kültür varlığı olarak tescilli taşınmaza ilişkin ilgi a) başvuru ekinde iletilen görüş ve belgeler için mülkiyet sahibi kurum ile tarafınızca irtibata geçilmesinin uygun olacağı, söz konusu bilgi-belgeler doğrultusunda mülkiyet sahibi kurum tarafından Müdürlüğümüe iletilecek yeni bir restorasyon projesi olması halinde konunun değerlendirilebileceği, bu aşamada Müdürlüğümüce yapılacak bir işlem bulunmadığı hususunda, Bilgilerinizi rica ederim" ifadelerine yer verildi.

Serhat Şahin:  Ya dilekçem okunmamış ya da okunmuş ama konuyu idrak edilememiş

Ancak bu cevap, Mimari Restorasyon Kültür Varlıklarını Koruma Derneği Başkanı Serhat Şahin tarafından tatmin edilci bulunmadı. 

Serah Şahin cevapla ilgili olarak şu açıklamada bulundu: "Özgün Kadıköy Hal Binası içinde 1989 yılında konumlandırılan Haldun Taner Tiyatro Binası’nın korumacılık bağlamındaki garip durumunu açıklayan metni kurula sundum.  Kurul’un 2007 ve arkasından buna bağlı 2017’de verdiği yanlış kararlar sonucu bu güne gelinmiş. Göz göre göre garabetler zincirine de devam etmişler.  Akıllara zarar bu durum karşısında ben bu işin içinden çıkamadım. Ancak tarihe not düşmek üzere Koruma Kurulu'na bir dilekçe vermeyi uygun gördüm. Kuruldan cevap geldi. Müdire Hanım’ın verdiği cevaba bakarsak ya okunmamış ya da okunmuş ama konuyu idrak edecek kadar kapasitesi yok. Anlaşılan o ki dilekçem Kurul üyelerinin gündemine alınmamış hatta görüşlerine bile sunulmamış"

Esi Kadıköy Hal Binası restorasyonu için verilen dilekçe ve dilekçeye verilen cevabın tam metinleri şu şekilde.

İTİRAZ DİLEKÇESİNİN TAM METNİ

Mimari Restorasyon Kültür Varlıklarını Koruma Derneği

22.06.2021

T.C. KÜLTÜR BAKANLIĞINA

Ek'te fotoğraflarını sunduğumuz yapı, İstanbul İli, Kadıköy İlçesi, Rasimpaşa Mah., Rıhtım Cad., 26 Pafta, 174 Ada, 1 Parseldeki tescilli özgün Kadıköy Hal Binası avlusunda 1989 yılında kanunsuz ve koruma kurulumuzdan izinsiz bir biçimde konumlandırılan ve muhdes sayılması gereken Haldun Taner Sahnesi'nin 2007, 2017 ve 2018 yılında alınan kararlar ile de korumacılık bağlamında tescilli tarihi eser olarak kabul edilmesi ve bu yanlışlıklar sinsilesine devam edilmesi sonucu günümüzde Özgün Hal Binası'nın kent hafızasından silinmesi ve tescilli parselin sadece Tiyatro Binası'na dönüştürülmesini, ek'te görüşlerimizi paylaştığımız bilgiler ve ortaya koyduğumuz argümanlar doğrultusunda kurulumuzun değerli üyelerince hassasiyetle tekrar göz önünde bulundurulmasını, bu bağlamda, korumacılık ilkelerine istinaden yanlış olduğunu düşündüğümüz bir restorasyon uygulamasının önüne geçebilmek adına Koruma Kurulumuz'un değerli üyelerince onaylanmış kararların tekrar gözden geçirilmesini ve Kadıköy Hal Binası'ndaki başlangıç aşamasındaki restorasyon uygulamasının ivedilikle durdurulması için kendi bünyesinde veya Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu mertebesinde gerekli işlemlerin yapılmasını rica ediyor, en içten saygılarımı sunuyorum.

T.C KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI

5 NUMARALI KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULU MÜDÜRLÜĞÜ'NE,

22.06.2021

Ek'te fotoğraflarını sunduğumuz yapı, İstanbul İli, Kadıköy İlçesi, Rasimpaşa Mah., Rıhtım Cad., 26 Pafta, 174 Ada, 1 Parseldeki 1833m2 lik İBB'nin mülkiyetindeki alanda 1925 yılında, Kadıköy'de denizden doldurularak elde edilen meydan üzerine, Kadıköy Hal Binası olarak inşaa edilmiştir. 1927 yılında bitirilen binanın mimarı İtalyan U. Ferrari'dir. Cephelerindeki oymalardan dolayı neoklasik tarzda inşaa edilen bina 1930 yılı öncesine ait olduğundan 1. Ulusal Mimarlık Dönemi örnekleri içinde sayılmaktadır.

Yapıldığı yılda bina, kara tarafına bakan U şeklinde olup, avlusu kara tarafındadır. Üzeri camekânla kapatılan avluda sebze-meyveciler bulunmaktaydı. Simetrik U şeklinin iki yanındaki binalar iki katlıdır. Altlarında 7 adet kemerli dükkân vardır. Bunların başındakinden üst kata çıkılabilir. Deniz tarafındaki bina ise iki yandaki binaların arasına sıkışmış tek katlı bina görünümündedir. Ön binanın ortasındaki kemerde giriş kapısı, kapının iki yanında yer alan yedişer adet kemerli mekânlarda dükkânlar vardır. Kara tarafına bakan iç avlu ise üstü örtülerek sebze-meyvecilerin kullanacağı bir alan olarak düşünülmüş. Binanın cephesindeki dükkânların önündeki çelik konstrüksiyonlu saçakların üzeri camla örtülmüştür. Aynı şekilde avludaki alanın üzerinde de çelik konstrüksiyon taşıyıcının üzeri camekanla örtülmüştür.

1937 yılından 1984 yılına kadar esnafların olduğu çarşı, tapu, hal, itfaiye, İBB Büroları gibi çeşitli işlevler verilirken 1984 yılında Kültür Merkezi olması için elden geçirilmiş ve İstanbul Belediye Konservatuarı öndeki binanın üst katına taşınmıştır. 1986 yılında Belediye Konservatuarı İstanbul Üniversitesine bağlanmıştır. Dolayısıyla burası İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuarı olmuştur. Binanın hal olarak kullanılan kara tarafındaki iç avlusu boş kalmıştır. 1989 yılında kara tarafındaki iç avluya Haldun Taner Şehir Tiyatrosu yerleştirilmiştir. Görüldüğü gibi burası inşa edildiği tarihten itibaren toplum tarafından benimsenmemiş şansız bir binadır. Yıllarca boş kalmış, kullanıldığı zamanlarda da bütünlük içindeki fonksiyonlara hizmet etmemiştir. Adeta plansız-programsız iş yapılmaması için somut bir örnek gibidir.

08/05/1981 tarihinde İstanbul 5 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Hal Binası için Kadıköy'ün 'Atatürk Kültür Merkezi' olmasına karar vermiştir. Bir ay sonra Haziran ayında Hal Binasını tarihi eser olarak tescil edilmiştir. Bir ay sonra da Temmuz ayında da getirilen projenin uygunluğuna karar verilmiştir.

20/02/1984 günü binanın içine Atatürk Kültür Merkezinin ilk adımı olarak İBB'ye ait Konservatuar gelmiştir. Kurul Kararına aykırı olarak iç bölmelerde değişiklikler yapılmış, binanın simetrisi bozulmuştur.

1986 yılında da Konservatuar İBB'den İstanbul Üniversitesine geçmiştir.

03/03/1989 günü kara tarafındaki avlusuna herhangi bir Kurul Kararı (İlgili Koruma Kurulundan onaylı proje olmadan) olmamasına rağmen Haldun Taner Tiyatrosu inşa edilmiştir. Bu bağlamda, sahne arkasına denk gelen U'nun sağ kolu kulis olarak tiyatroya katılmış ve arka tarafta küçük bir bölüme WC'ler konmuştur.

Hal Binası da Şehir Tiyatrosu da İBB'nin mülkiyetindedir. İnşaatın da tiyatronun da iznini İBB vermiştir. Normalde tarihi eserlerin yanında yapılan inşaatlar için komşuluktan ilgili Koruma Kurula'na gidilir. Burada tarihi eserin içinde uygunsuz inşaat yapılmıştır.

2000'li yıllarda Tiyatro binası için onarım gerekmiştir. Bina, eski eser Hal Binasının taranmış tescilli arsası içerisindedir. Dolayısıyla ilgili 5 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'na gidilmiştir. Kurul tescilli eser olmayan binaya Restorasyon Projesini haliyle onaylayamaz.

Daha sonra, 07/03/2007 tarihinde ise 5 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, Haldun Taner Sahnesi için '..Rölöve, Restitüsyon ve Restorasyon Projesinin uygun olduğuna ve koruma grubunun 2 olarak belirlenmesine..' cümlesiyle karar almıştır. Onaylama cümlesinden anlaşıldığına göre proje, Koruma Kurulumuza geldiği ana kadar binanın Koruma Grubu derecesi belli değildir. Halbuki bina önce tescil edilir, sonra koruma grubu belirlenir. Daha sonrasında restorasyon projesi tescilli binaya yapılır. Bu kararla, hepsi bir paket olarak ve uygunsuz bir şekilde oldu bittiye aceleye getirilerek yapılmıştır. Üstelik 18 yıllık bina eski de değildir, eser de değildir.

Bu kararın incelenmesi gerekliliğine bağlı olarak;

Müellif, projeyi hangi koruma grubuna göre hazırlamıştır?
Kurulumuz, Koruma Grubu derecesi belli olmayan projeyi hangi kritere göre onaylamıştır?
II. Grup bina olarak onaylanan projedeki bina II. Grup mu çıkmıştır?
O yıl itibariyle 18 yıllık geçmişi olan (1989-2007) bina hangi özelliğiyle tarihi eser olarak tescil edilmiştir?
Tüm bu sorulara karşın, 2017'de İBB Şehir Tiyatroları Haldun Taner Sahnesi için yeni bir Restorasyon Projesi yapılmıştır. Projenin adı "Haldun Taner Sahnesi Restorasyon ve Yeni Kullanım Projesi" dir.

12/07/2018 de "Haldun Taner Sahnesi Restorasyon ve Yeni Kullanım Projesi" 5 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulumuz tarafından onaylanmıştır.

Bu onaylanan projeyle, tarihi eser özgün Kadıköy Hal Binası, avlusuna yapılan tarihi eser olmayan Tiyatro Binası'nın içine katılmıştır.

Özgün Hal Binası'nın sadece dış cephesi suni bir sinema dekoru gibi korunmuş, belge niteliğindeki içteki özgün plan tipolojisi, taşıyıcı duvarlar kaldırılıp yeni bir düzenleme yapılmıştır.

Deniz cephesindeki dükkânlar birleştirilerek kafe haline getirilmiştir. Taşıyıcı sistem de değiştirilmiştir. Yapılmaması gerekirken yapılan ve adeta muhdes sayılması gereken betonarme Tiyatro Binasına tarihi eser gibi davranılıp, esas tarihi eser olan Hal Binası tüm özgünlüğü ve plan tipolojisi yok edilerek onun içine katılmıştır. Kadıköy Hal binası özgün plan tipolojisi U şeklindeyken dikdörtgen şekline sokulmuştur. U şeklindeki Hal Binası dikdörtgen yapılmamalıdır. Orijinal hali korunmalıdır. Yepyeni bir projeyle iki bina sözde birleştirilmiştir. Binanın tamamı tiyatro olmaktadır.

Yani, projede esas tarihi eser olan Hal Binası kendisinden 90 yıl sonra yapılan tiyatro binasına katılmıştır. Hâlbuki tescilli Hal Binası'na tiyatro binasının eklenmesi için kurula teklif proje getirilmesi gerekirken, aksine alınan son kararla koruma kurulumuz tarafından tarihi eser olarak tiyatro binası kabul edilmiştir. Alınan bu kararlar neticesinde 2020 yılının Ekim ayında İBB'nin düzenlediği Kadıköy Meydanı Kentsel Tasarım Yarışmasında bu binadan "İBB Şehir Tiyatroları Haldun Taner Sahnesi ve İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuarı" diye bahsedilmiş, bina kayıtlara bu şekilde geçirilmiştir. Bu bağlamda tarihi eserimiz özgün Hal Binası yok sayılmıştır. Korumacılık ilkeleri bağlamında Kent hafızası bu şekilde yok olmuştur. Sonunda Kadıköy'ün önemli bir tarihi eseri var-yok haline getirilmiştir.

Önerimiz:

Her haliyle, Kadıköy Hal Binası orijinal-özgün şekliyle restore edilmelidir. Belge niteliğindeki avlulu özgün "U" plan tipolojisi korunarak, örnek bir işlevle; mesela Kadıköylülerin ihtiyacı olan kütüphane haline getirilmeli, zemin kotundaki dükkânlar sahaflar-kitapçılar, yeme-içme vb.. mekanları camekan çatılı iç avlusuyla bütünleşik olarak kullanılabilmelidir.
Alternatif olarak; Kadıköy Meydanı Kentsel Tasarım yarışmasını kazanan projenin önerisiyle, projedeki gibi Hal Binası'nın özgün haliyle korunup, tiyatro yer altına yapılabilir.
İlla tiyatro o çevrede olsun isteniyorsa; hal binası yakınındaki yine sahil aksında olan ve kullanılmayan Et-Balık Kurumu binasına yine bir restorasyon projesiyle tiyatro işlevi konumlandırılabilir.

Aslında Kadıköy'de AKM yapılacak yer vardır. Caferağa'daki Spor salonu ile Barış Manço Kültür Merkezi'nin olduğu arsa. Buraya Aykurt Nuhoğlu zamanında yarışma bile yapılmıştır. Maalesef Belediye Başkanının iyi niyetle yaptığı girişim sonuçsuz kalmıştır. O arsaya yeniden öneri proje hazırlanabilir.

Eğer mevcut durum devam ederse; Kadıköy Hal Binası yıkılıp yerine yepyeni bir bina inşa edilecektir. Yeni yapılan binanın sadece üç cephesi eskisine benzetilecektir. Dördüncü cephesi ile içi tamamen değişecektir. Yani "Yepyeni bir Eski Eserimiz" olacaktır.

Sözün özü, korumacılık ilkelerine pek uygun olmadığını düşündüğümüz bu kronoloji, 40 yıllık hüzünlü bir öykünün özetidir adeta.Tüm bu bilgiler ışığında, ortaya koyduğumuz argümanların, kurulumuzun değerli üyelerince hassasiyetle tekrar göz önünde bulundurulup, alacakları emsal niteliğindeki tarihi ulvi kararları ile bu önemli kültür varlığı yapımız, bir belge niteliğinde özgün haliyle ebediyen korunacak ve gelecek nesillerin iyi niyetli kalbi manevi duygularıyla ebediyen anılacaklardır.

Ya da yanlış olduğunu düşündüğümüz onaylanmış projesiyle restorasyonu yapılacak ve Kadıköy'ün özgün bir tarihi eseri daha hafızalardan maalesef ebediyen silinecektir.

Bu bağlamda, korumacılık ilkelerine istinaden yanlış olduğunu düşündüğümüz bir restorasyon uygulamasının önüne geçebilmek adına Koruma Kurulumuz'un değerli üyelerince onaylanmış kararların tekrar gözden geçirilmesini ve Kadıköy Hal Binası'ndaki başlangıç aşamasındaki restorasyon uygulamasının ivedilikle durdurulması için kendi bünyesinde veya Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu mertebesinde gerekli işlemlerin yapılmasını rica ediyor, en içten saygılarımı sunuyorum.

Saygılarımla,

Mimar Serhat Şahin

Mimari Restorasyon Kültür Varlıklarını Koruma Derneği Başkanı

İTİRAZ DİLEKÇESİNE VERİLEN CEVABIN TAM METNİ

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı 

İstanbul V Numaralı Kultur Varlıkları, Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü

Sayı : E-25087147-165.02.02-1497789

Konu : İstanbul İli, Kadıköy İlçesi, 26 Pafta. 174 Ada.l Parsel (34.23.1861)

 29.06.2021

MİMARİ RESTORASYON KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA DERNEĞİNE

Yıldırım Oğuz Göker Sk. 5.Gazeteciler Sitesi C-l Blok No:2 Daire:39 Levent BEŞİKTAŞ / İSTANBUL

İlgi : a) Mimari Restorasyon Kültür Varlıklarını Koruma Dcmcği'nin 23.06.2021 tarih ve 807296 kayıt numaralı başvurusu, b)İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı (Kültür Varlıkları Daire Başkanlığı Kültür Varlıkları Projeler Müdürlüğü)‘nın 25.11.2020 tarih ve E-3894 sayılı yazısı.

İstanbul İli, Kadıköy İlçesi. Rasimpaşa Mah.. Rıhtım Cad.. 26 Pafta. 174 Ada. 1 Parseldeki tescilli özgün Kadıköy Hal Binası avlusunda 1989 yılında kanunsuz ve koruma Kurulu’ndan izinsiz bir biçimde konumlandırılan ve muhdes sayılması gereken Haldun Taner Sahnesi’nin 2007, 2017 ve 2018 yılında alınan kararlar ile de korumacılık bağlamında tescilli tarihi eser olarak kabul edilmesi ve bu yanlışlıklar sinsilesine devam edilmesi sonucu günümüzde özgün Hal Binası'nın kent hafızasından silinmesi ve tescilli parselin sadece Tiyatro Binası’na dönüştürülmesini, ekte görüşlerinin de paylaşıldığı bilgiler ve belgeler doğrultusunda Kurul üyelerince hassasiyetle tekrar göz önünde bulundurulmasını, bu bağlamda korumacılık ilkelerine istinaden yanlış olduğunun düşünüldüğü bir restorasyon uygulamasının önüne geçebilmek adına Koruma Kurulu üyelerince onaylanmış kararların tekrar gözden geçirilmesi ve Kadıköy Hal Binası'ndaki başlangıç aşamasındaki restorasyon uygulamasının ivedilikle durdurulması için kendi bünyesinde veya Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu mertebesinde gerekli işlemlerin yapılmasınının istendiği ilgi a) başvuru incelenmiştir

İstanbul İli. Kadıköy İlçesi, 26 pafta. 174 ada, 1 parselde yer alan, mülkiyeti İBB'ye ait, 2. grup korunması gerekli kültür varlığı olarak tescilli taşınmaz; Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu'nun 19.06.1981 gün ve 12853 sayılı kararıyla korunması gereki kültür varlığı olarak tescillenmiş, İstanbul V Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nun 07.03.2007 gün ve 449 sayılı kararıyla koruma grubu II (2) olarak belirlenmiş, İstanbul V Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nun 12.07.2018 gün ve 5515 sayılı kararıyla "Haldun Taner Sahnesi Restorasyon ve Yeni Kullanım Projesi" uygun bulunmuş olup, söz konusu taşınmazın onaylı restorasyon projesi uygulamasının 2021 yılı Yatınm Programı dahilinde olduğu ve ihale çalışmalarına başlanıldığı ilgi b) yazı ile tarafımıza bildirilmiş ve halihazırda restorasyon çalışmalarına başlanıldığı anlaşılmıştır.

İstanbul İli. Kadıköy İlçesi, 26 pafta. 174 ada, 1 parselde yer alan, mülkiyeti İBB'ye ait, 2. grup korunması gerekli kültür varlığı olarak tescilli taşınmaza ilişkin ilgi a) başvuru ekinde iletilen görüş ve belgeler için mülkiyet sahibi kurum ile tarafınızca irtibata geçilmesinin uygun olacağı, söz konusu bilgi-belgeler doğrultusunda mülkiyet sahibi kurum tarafından Müdürlüğümüe iletilecek yeni bir restorasyon projesi olması halinde konunun değerlendirilebileceği, bu aşamada Müdürlüğümüce yapılacak bir işlem bulunmadığı hususunda, 

Bilgilerinizi rica ederim.

Habibe Ordu

Müdür Vekili

www.arkeolojikhaber.com