Fikirtepe Kültürü nedir? Nerede tespit edilmiştir ve ne zaman yaianmıştır?

Fikirtepe Kültürü (Pendik Kültürü); Varlığı ilk kez İstanbul'da Kadıköy yakınlarındaki Fikirtepe Höyüğü'nde keşfedilen muhtemelen 7-8 bin yıl önce yaşanmış Çanak Çömlekli Neolitik Çağ kültürüdür. Uzun süre gizemli bir kültür olarak tanımlanan Fikirtepe Höyüğü kalıntıları, ilerleyen yıllarda Marmara bölgesinde ortaya çıkan bulgularla tanımlanabilmiştir.  Kültüre ait bazı eserler İstanbul Arkeoloji Müzelerinde kendilerine ayrılan özel bölümde sergilenmektedir.

Fikirtepe Höyüğü kalıntılarının tarihlendirilmesinde ilk arkeolojik kazıların yapıldığı yıllarda büyük zorluk yaşanmıştır. Önce Troya öncesi ve Kalkolitik Çağ'a ait olabileceği düşünülen kültür; James Mellaart ve Davit French tarafından, Hacılar Höyüğünün IX-VI. tabakaları ile karşılaştırılarak Neolitik Çağ içinde değerlendirilmiştir.  Davit French Fikirtepe buluntularının Marmara Bölgesi'ndeki dağılım haritasını yayınlamıştır

Prof. Dr. Mehmet Özdoğan; öğrencilik döneminde Fikirtepe buluntularını doktora tezi olarak ayrıntılı şekilde incelemiş ve Fikirtepe'yi; çanak çömleklerdeki benzer özelliklere dayanarak Doğu Çatalhöyük sonu ile Hacılar'ın başlangıcı arasına tarihlenebileceğini tespit etmiştir. İznik Gölü yakınındaki Ilıpınar arkeoloji kazısında; Fikirtepe ürünlerinin bulunuşu Fikirtepe kültürünün tarihlendirilmesi tam anlamıyla gerçekleşebilmiştir.

Fikirtepe Höyüğündeki neolitik yaşam alanına dair ilk iz 1908 yılında demiryolu görevlisi Osmanlı vatandaşı Miliopulos tarafından tesadüfen bulunmuştur. Yüzeyden toplanan malzeme A.D. Mordtmann tarafından incelenmiştir. Buluntular Pendik Temenye Höyüğü buluntuları ile birlikte satın alınarak T. J. Arne tarafından Stockholm Milli Müzesi'ne götürülmüştür. İsveç'e götürülen buluntular Arne'den sonra M.O. Janse tarafından yayınlanmıştır. 

Türk Tarih Kurumu adına; İstanbul Üniversitesi öğretim üyelerinden Arif Müfit Mansel; K. Bittel ve Halet Çambel başkanlığındaki bir ekiple önce 1942 yılında arkeolojik yüzey araştırması, daha sonra 1952-54 yılları arasında ise ilk arkeolojik kazı yapılmıştır. Bu kazıda yaklaşık 70x140 m'lik bir kısımda 480 metrekarelik bir alanı kapsayan 6 adet açma açılmıştır. 1962 yılında ise Şevket Aziz Kansu üç yerde sondaj gerçekleştirmiştir.