Fildişi Sahili kültürel mirası "Djidji Ayokwe" namıdiğer "konuşan tambur" kaçırıldığı Fransa'dan ülkesine iade edilecek.

Fransız basınında çıkan haberlere göre, 1916'da el konulan ve 1929'da Fransa'ya gönderilen tambur ait olduğu topraklara dönüyor.

Paris'te Quai Branly Müzesinde son restorasyonu tamamlanan tamburun Fildişi Sahili'ne gönderilmesi için geri sayım başladı.

Tamburun iadesi için önce Fransa Parlamentosunda sembolik de olsa oylama yapılması gerekiyor.

Fildişi Sahili, tamburun iade edilmesi için 2018'de Fransa'ya talepte bulunmuştu.

- "Konuşan tambur"

Ebrie (Atchan) etnik grubunun geleneksel çalgısı olan "Djidji Ayokwe", Ebrie dilinde "Panter-aslan" anlamına geliyor.

Ağırlığı 430 kilogram, boyu da 3 metreyi bulan ahşaptan tambur Fildişi Sahili için özel bir anlam taşıyor.

Ebrie etnik grubu tarafından iletişim aracı olarak kullanılan tamburun çıkardığı sesler 30 kilometre öteden bile duyulabiliyor.

"Konuşan tambur" sayesinde civar köyler, birbirleriyle iletişim kurabiliyor, önemli kararları tamburun çıkardığı seslerle birbirleriyle paylaşıyordu.

- Sömürgecileri kızdırdı, Fransızlar el koydu

Tambur Fransız sömürgesi döneminde de aynı amaçla kullanılmaya devam etti ve köylülere "sömürgeciler anlamadan" iletişim kurma imkanı verdi.

Sömürgeciler, 1916'da bir yol inşaatında zorla çalıştırmak üzere Eberie köylerine gittiklerinde kimseyi bulamadı ve köylülerin birbirini nasıl uyardığını merak ederek araştırmaya başladı.

Kısa süre sonra köylülerin tambur sayesinde "konuştuklarının" anlaşılması üzerine tambura Fransız askerleri tarafından el konuldu.

Tambur, sömürge Valiliğinin bahçesinde 1916'dan 1928'e kadar açık havada sergilendi.

Fransız yazar Paul Morand, 1928'de Fildişi Sahili'ne yaptığı ziyarette valilik bahçesinde tamburu gördü ve etnolog arkadaşı Paul Rivet vasıtasıyla 1929'da Paris'teki Trocadero Etnografya Müzesine gönderdi.

Tambur daha sonra İnsan Müzesi adı alan müzede kaldı ve 2021 sonlarında restore edilmek üzere Quai Branly'e ulaştı.

Yaklaşık 15 yıl açık havada yağmur ve neme maruz kalan tamburun bir kısmının ciddi ölçüde zarar gördüğü ve bir kısmının da kabuk böcekleri tarafından yendiği ortaya çıktı.

Tambur, Fildişi Sahili'ne gönderildikten sonra Abidjan Siyahi Medeniyetler Müzesinde sergilenecek.

- Kral hazineleri, kraliçe tacı ve dini lider kılıcı

Senegal, 1857-1859'da bağımsızlık için Fransız güçlerle savaşmış, ülkenin önde gelen dini liderlerinden el Haci Ömer Tall'a ait tarihi kılıcı Fransa'dan Kasım 2019'da geri almıştı.

Kolonyal dönemde Fransız sömürgecilerce Tall'ın ailesinden alınarak Fransa'ya götürülen 19. yüzyıldan kalma kılıç, Dakar'daki Siyahi Medeniyetler Müzesi'nde sergileniyor.

Madagaskar Fransız sömürgesine girmeden önce Merina Hanedanlığında hüküm sürmüş son kraliçe III. Ranavalona'ya ait taç da Kasım 2020'de Fransa tarafından iade edilmişti.

Fransa, Abomey Sarayı'ndan 1892'de kaçırdığı Kral Behanzin'in hazinesinde yer alan 26 parçayı 20 Kasım 2021'de Benin'e iade etmişti.

- Fransa'da Afrika'ya ait yaklaşık 90 bin tarihi eser bulunuyor

Fransa'nın elinde, 46 bini 1885-1960 döneminde kaçırılmış sahra altı Afrika'ya ait yaklaşık 90 bin tarihi eser bulunuyor.

Eserlerin büyük bölümü başta başkent Paris olmak üzere birçok kentteki müzelerde sergileniyor.

Fransa, 1524'te başlattığı sömürgecilik faaliyetleriyle Afrika'nın batısı ve kuzeyinde 20'den fazla ülkede hakimiyet kurmuş, kıtanın yüzde 35'i 300 yıl boyunca Fransızların kontrolünde kalmıştı.

AA Fatma Esma Arslan