Göbeklitepe'deki arkeoloji kazılarında insanlığın bilinen en eski tapınakları olan T şekilli taşlarla dizayn edilmiş yapıları keşfeden Prof. Dr. Klaus Schmidt, vefatının 5'inci yılında anılıyor. 5 yıl önce vefat eden Göbeklitepe’nin kaşifi Alman arkeolog Prof. Klaus Schmidt'in anısına Şanlıurfa'da bisiklet turu düzenlenecek.

İlk kez 1963 yılında İstanbul ve Chicago üniversitelerinin ortaklaşa yaptığı yüzey araştırmalarında neolitik bulgular olduğu kaydedilen Göbeklitepe'de 1986 yılında tarlasını süren çiftçi Mahmut Yıldız, bazı heykeller bularak müzeye götürdü.

Ancak Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi yetkilileri heykellerin sahte olduğundan şüphe ederek, olay yerinde inceleme yapılmaya gerek görmeden tarihi eseleri  depoya kaldırıldı.

1994'te bölgede araştırmalar yapan Prof. Dr. Klaus Schmidt ise bu heykellerin daha önce Prof. Harald Hauptmann ile birlikte kazı yaptığı Nevali Çori Höyüğü’nde bulunan bulguları andırdığını fark etti. Heykellerin bulunduğu Göbeklitepe'de kazı yapmaya karar verdi ve dünya tarihini keşfeden ünlü yapıları keşfetti.

1995 - 2006 yıllarında Şanlıurfa Müze Müdürlüğünün başkanlığında, Alman Arkeoloji Enstitüsünden Prof. Dr. Harald Hauptmann başkanlığından başlayan arkeoloji kazılarını fiilen yöneten Prof. Dr. Klaus Schmidt, 2007 yılında kazı başkanlığını devraldı.  Schmidt başkanlığında Göbeklitepe'de gerçekleşen kazılarda insanlık tarihi için deprem etkisi yaratan, mevcut teorileri yerle bir eden tarihi yapılar keşfedildi.

Kazılardaki buluntulara göre, insanoğlunun avcı-toplayıcı bir yaşam tarzından yerleşik hayata geçtiği, bu dönemde insanların mütevazı ve basit bir yaşam tarzıyla yetinmemiş oldukları aksine görkemli bir evre yaşadıkları şeklinde yorumlandı.

Kazılarda, neolitik döneme ait insan heykeli, kireç taşından şekillendirilmiş yaban domuzu, tilki ve kuş kabartmalarıyla çakmak taşından yapılmış çok sayıda ok ucu bulundu.

Çalışmalarda, neolitik döneme ait, boyları 3-6 metre, ağırlıkları da 40-60 ton olan, yabani hayvan figürlü "T" biçimli dikili taşlar gün yüzüne çıkarıldı.

Bölgede 8-30 metre çapında dairesel ve dikdörtgen şekilli, dünyanın en eski tapınak kalıntıları ve yaklaşık 12 bin yıl öncesine ait olduğu belirtilen 65 santimetre uzunluğunda insan heykeli gibi, çeşitli tarihi eserler bulundu. Bulgular dünyanın gözünün bölgeye çevrilmesine neden oldu.

Elde edilen buluntularda bölgenin "tarihin sıfır noktası" olarak pazarlanmaya başlanması da turizm açısından yararlı oldu.

Ünü kısa sürede sınırları aşan ören yeri 2011 yılında UNESCO Dünya Kültür Miras Listesi geçici listesine alındı. Kazı Başkanı Schmidt, Göbeklitepe'nin kalıcı miras listesine geçmesi noktasında ilgili kurumlarla uyumlu bir şekilde çalışmalara destek verdi.

Prof. Dr. Schmidt, tatil için gittiği Almanya'da 20 Temmuz 2014 tarihinde geçirdiği kalp krizi sonucu 61 yaşında hayatını kaybetti. Cenazesi 25 Temmuz 2019'da Almanya'nın Diebach kentinde düzenlenen törenle toprağa verildi. Profesörün ölümü, Göbeklitepe çalışmalarını yürüttüğü Şanlıurfa'da da üzüntüyle karşılandı.

Celal Uludağ: Schmidt'i saygı ve minnetle anıyoruz

Göbeklitepe Kazı Başkanı ve Şanlıurfa Müzesi Müdürü Celal Uludağ, Prof. Dr. Schmidt'in Şanlıurfa ve Göbeklitepe için çok önemli bir değer olduğunu ifade etti.

Göbeklitepe'nin bulunmasında ve tanıtımında Schmidt'in önemli çalışmalar yaptığını ifade eden Uludağ, şunları kaydetti:

"Özellikle Göbeklitepe'nin bulunması ve dünyaya tanıtılması noktasında büyük emekleri vardı. Onu kaybetmenin üzüntüsünü hala yaşıyoruz. Kendisi uzun yıllar Göbeklitepe'de kazı çalışmasını yürüttü, bu çalışmaları sırasında ekibiyle ve o dönemdeki müze idarecileriyle uyum içerisinde çalışıyordu. Kazı yaptığı dönemlerde çok güzel eserler ortaya çıkarıldı. Tabii UNESCO sürecinin kabul edilmesinde de Klaus Schmidt'in çok büyük emekleri vardı. Dünya tarihi için Göbeklitepe çok önemli bir dünya kültür mirası, dünya tarihini değiştiren bir arkeolojik alan. Bunu da ortaya çıkaran, keşfeden Klaus Schmidt idi, onu saygıyla ve minnetle anıyoruz."

Göbeklitepe'nin bulunduğu arsanın sahibi Mahmut Yıldız da Prof. Dr. Schmidt ile ilk kez 1995 yılında tanıştıklarını ve kazı çalışmaları sırasında diyaloglarının güçlendiğini belirtti.

Schmidt'in Göbeklitepe'nin gün yüzüne çıkarılması ve tanıtılması noktasında verdiği mücadeleye yakından tanıklık ettiğini anlatan Yıldız, "İşinin erbabı bir kişiydi. Onun çalışmaları sonrasında burası gün yüzüne çıktı. Beraber çalışıyorduk, bazen kendisine takılıyordum, şaka yapıyordum, o da şakayı kaldırıyordu. Ben kendisine 'Bizim tarlamız sayesinde bütün dünya seni tanıyor.' diyordum. O da 'Bunların hepsi emekle oluyor.' diyerek gülüyordu." diye konuştu.

Bisiklet turu düzenlenecek

Şanlıurfa Turizm Geliştirme AŞ'nin desteği, Şanlıurfa Valiliği, Büyükşehir Belediyesi, Haliliye Belediyesi ve Kültür ve Turizm Müdürlüğü işbirliği ile düzenlenen Bisiklet turu 20 Temmuz Cumartesi günü Prof.Klaus Schmidt Anı Evi’nden sabah 06:00’da start alacak.