Arkeolojik sırlar yumağı Göbeklitepe'de resim yazısı olma ihtimali üzerinde durulan T biçimli taşlar üzerindeki şekillerden bazılarının dili çözüldü. Üzerinde Akbaba, kesik insan başı olduğu tahmin edilen yuvarlak şekil ve el çantasını andırır çizimlerin yer aldığı D Tapınağının 43 numaralı dikilitaşının önemli bir astronomik kayıt içerdiği, hatta 12 bin yıllık güneş takvimi olabileceği savunuldu. İddia taşlardaki şekillerin sayısal tutarlılığına dayandırılıyor ve V şekli bir günü ifade ediyor.

Taş Tepelerin sırları üzerindeki bilimsel araştırmalar sürüyor. Bazı filolog ve arkeologların savunduğu ve sitemiz editörlerinden Yaşar İliksiz'in de keşfin ilk yıllarından beri ısrarla her ortamda desteklediği burada bir tür "resim dili" (Piktogram) olmalı tezini doğrulayan ilk bilimsel makale yayınlandı. 

İngiltere Birleşik Krallığı'nı oluşturan dört ülkeden biri olan İskoçya'nın başkentindeki  Edinburgh Üniversitesi’nden Dr. Martin Sweatman ve ekibi, Göbeklitepe’de yapılan son analizlerde bir yapının güneş takvimi olarak oyuldunu iddia ediyor.

Şekil 1. Sol: Göbekli Tepe'deki A-D Tapınaklarının Planı. Sağ: Göbekli Tepe'deki D Tapınağındaki 43 Numaralı Sütun... Görsel Alistair Coombs'un izniyle kullanılmıştır.

Edinburgh Üniversitesi Mühendislik Okulu, Malzeme ve İşlemler Enstitüsü öğretim üyesi Dr. . Martin Sweatman'ın imzası ile  Arkeoloji, Bilinç ve Kültür Dergisi Time And Mind'da (Zaman ve Zihin) 24 Temmuz 2024 tarihinde yayınlanan "Representations of calendars and time at Göbekli Tepe and Karahan Tepe support an astronomical interpretation of their symbolism" (Göbekli Tepe ve Karahan Tepe'deki takvim ve zaman gösterimleri, sembolizmlerinin astronomik bir yorumunu destekliyor) başlıklı makalede yer alan bilgilere göre; D Tapınağının 43 numaralı dikilitaşı önemli bir astronomik kayıt içeriyır ve hatta 12 bin yıllık güneş takvimi olma ihtimali hayli güçlü: Akbabalı T Taşı üzerinde 365 adet 'V' sembolü yer alıyor. V şeklinin bir günü işaret eden bir sembol olduğunu savunan ekip aynı zamanda ay ve yılı işaret eden sembollerin de bunu desteklediğini ifade ediyor.

Şekil 2. (a) Yukarı Mezopotamya'da Göbekli Tepe çevresindeki arkeolojik alanlar (Siddiq ve ark. Citation 2021). (b) Göbekli Tepe ve Harran ovası çevresindeki alanlar (Taş Tepeler) (Ayaz Citation 2023).

Makale üzerinde çalışan ekip aynı zamanda Göbekli Tepe D Tapınağındaki diğer 11 sütunun ve Karahan Tepe'deki megalitik 11 sütunlu havuz yapısının aynı ay-güneş takvim sistemi ile yorumlanabileceğine inanıyor.

Makaleye göre; Göbekli Tepe'deki diğer V sembolleri de astronomik terim tanımına aykırı düşmüyor ve Urfa Adamı heykeli, Sayburç'taki bir duvar oyması ve Karahan Tepe'deki V sembollü kolyeler sergileyen bir heykel de bu teorinin tutarlı olduğunu destekliyor.

Şekil 3. (a) Sütun 18'in 'başı'nın altındaki 'H-sembolünün' altında muhtemel ay ve güneş sembolleri. (b) Sütun 18'in tabanında muhtemelen Ülker takımyıldızını simgeleyen yedi kuş. (c) Sütun 18'in dar, iç yüzünde, her ikisi de bir kuyruklu yıldızı andıran kemer tokası ve tilki postu peştamal. (d) Güneş, ay, Ülker ve muhtemelen bir kuyruklu yıldız sembollerini gösteren Nebra gök diski (resim Wikipedia'dan, CC-by-4.0). Resim a, b ve c, Alistair Coombs'un izniyle kullanılmıştır.

Göbekli Tepe’de dili çözülen ifadelerin, yaklaşık 13.000 yıl önce, MÖ 10.850 civarında meydana gelen bir kuyruklu yıldız çarpmasını konu edinmiş olabileceği ihtimali üzerinde de duruluyor. Söz konusu kuyruklu yıldız çarpmasının mini bir buzul çağını andırır etkilere ve ölümlere yol açma ve tarımsal ürünleri etkilemiş olma ihtimali üzerinde de duruluyor. 

Dr. Sweatman, "Göbeklitepe’nin sakinleri, gökyüzünü dikkatle gözlemlemiş olmalılar. Bu yapı, bir kuyruklu yıldız çarpmasının ardından gelişen tarım ve dini motivasyonlarla medeniyetin başlangıcını işaret ediyor olabilir" dedi. Yapı, üst kısmında 'V' sembolleri ve alt kısmında bir kuşun bir daire sembolü tutarak bir akrebi gösteren daha küçük kutu sembolleriyle iki bölüme ayrılmış durumda.

Dr. Sweatman'a göre bu keşfin yazının gelişimine giden ilk adımlardan biri olabilir...

Arkeolojikhaber