Halfeti Şanlıurfa ilinin bir ilçesi olup il merkezine 120 km mesafededir.

2004 yılında Halfeti - Fotoğraf: Adnan Erdoğan

Halfeti ilçesinin il merkezine uzaklığı 120 Km’dir. Yukarı Göklü adlı bir kasabası 35 köyü ve 34 mezrası vardır.

Arazisinin büyük çoğunluğu Birecik Barajı suları altında kaldığından ilçenin yeni yerleşim alanı olarak ilçe merkezine 7 km. mesafedeki  Karaotlak bölgesi tesbit edilip ilçe yeniden inşa edilmiştir.

Teknelerle ortalama bir saat süren tekne yolculuğu ile Rumkale’ye ve tarihi Savaşan Köyü’ne geziler yapılabilmektedir. 

Güneydoğu'da bozkırın ortasında olmasına rağmen Birecik Baraj Gölü ile Ege kasabasını andıran Halfeti, sahip olduğu değerlerle her yıl çok sayıda yerli ve yabancı turisti ağırlıyor. 

Halfeti Tarihçe

Halfeti’nin eski bir tarihe sahip olduğu bilinmekle birlikte Romalılar öncesine ait bilgiler yetersizdir. Ancak yakınındaki yerleşim yerleri ile aynı tarihe sahip olduğu sanılmaktadır.

Buna göre yöre, MÖ.2000’lerde Hititlerin Hititlerin egemenliğinde yörenin adının Birthe olduğu söylenir. Asurluların hakimiyetine giren yöre M.Ö.855 yılında Asur kralı III. Salmanassar tarafından zapt edildiği zaman Şitamrat adını taşıyordu.

MÖ.612’de Babillerin sınırları içerisinde kalmıştır. Daha sonra Medler ve Persler yöreye egemen olmuş, Büyük İskender’in MÖ.332’de Anadolu’daki Pers hakimiyetine son vermesinden sonra Urfa yöresi ile birlikte Birecik de Makedonya Krallığının egemenliği altına girmiştir. Büyük İskender’in ölümünden sonra Seleukoslar yöreye hakim olmuş, bunu Osrhoene Krallığı izlemiştir. Yunanlılar şehrin ismini değiştirerek değiştirerek Urima adını vermişlerdir.

Süryaniler Kal’a Rhomeyta ve Hesna the Romaye adlarını kullanmışlardır. 

Halfeti’nin bilinen ilk tarihi Romalılar tarafından Ekamia adı ile kurulduğudur.

Roma’nın 395’te ikiye ayrılmasından sonra Doğu Roma (Bizans) sınırları içerisinde kalmış ve Romaion Koyla adını almıştır. Bizanslılar ile Sasaniler arasında sık sık el değiştirmiştir.

Yöre MS.640 yılında Arap istilasına uğramış, 661 yılında Emevilerin hakimiyeti altına girmiş ve Kal’at-ül Rum adı verilmiş, 750’de de Abbasilerin hakimiyeti altına girmiştir. 

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Selçuklular buraya kadar uzanmıştır (1087). Daha sonra Eyyubiler ve Selçuklular arasında zaman zaman el değiştirmiştir. Moğol istilasına uğrayan yöre, 1280 yılında Beysari komutasındaki Memluk ordusu Halfeti’yi kuşatmış, ele geçirememiş ancak yağmalamıştır. 1290 yılında Eşref komutasındaki Mısır ordusu Halfeti’yi yeniden ele geçirmiş ve Kal’at-ül Müslimin adını verilmiştir. Yavuz Sultan Selim’in Mısır Seferi (1517) sırasında Osmanlı topraklarına katılmıştır.

Yavuz Sultan Selim zamanında Osmanlılara geçen şehir, zamanımızda da kullanılan Urumgala ve Rumkale adlarını alarak 1954 yılında ilçe haline getirilmiştir.

Kültürel ve Doğal Değerler

Savaşan Köyü
Cittaslow Uluslararası Koordinasyon Komitesince 2013 yılında "Sakin şehir" ağına dahil edilen Şanlıurfa'nın Halfeti ilçesinde, Birecik Barajı dolayısıyla büyük bölümü sular altında kalan Savaşan Köyü'ndeki terk edilmiş taş evlerin restore edilerek butik otel hizmeti vermesi planlanıyor.

Rumkale

Rumkale, Birecik Ovası’nın ve Halfeti’nin kuzeyinde, Fırat Nehri’nin kıyı kesiminde bir tepe üzerindedir. 12. yüzyılda Ermeni Piskoposluğu’nun merkezi haline gelmiştir. 1292 yılında Memluklu Sultanı Melik el-Eşref tarafından ele geçirilmiştir. 1516 yılında Mercidabık Savaşı’ndan sonra Osmanlı egemenliğine giren
Rumkale, Halep eyaletine bağlanmıştır. Rumkale’de bugün gezilip görülebilecek eserler şunlardır: Kale, Aziz Nerses Kilisesi, Barşavma Manastırı kalıntıları. 

Siyahgül
 Kentin simgesi haline gelen ‘siyah gül’ yerli yabancı tüm konukların ilgisini çekmektedir. Karagül dünyada sadece Şanlıurfa'nın Halfeti ilçesinde yetişiyor. Kendine has kokusu ve görünümü olan karagül, reçelden lokuma, sabundan kreme kadar pek çok üründe kullanılıyor.

Coğrafi Konum

İlçe Şanlıurfa ilinin Kuzeybatısını oluşturmaktadır.
Batısında Gaziantep iline bağlı Araban, Yavuzeli ve Nizip ilçeleri, Kuzeyinde Adıyaman iline bağlı Besni ilçesi, Doğusunda Bozova, Güneyinde ise Birecik ilçesi bulunmaktadır.
Yüzölçümü 646 Km2 dir.
Rakım 525 Metredir.
37 derece - 15/37-52 Enlem ve boylam dereceleri arasında yer alır.
İlçe merkezinin Fırat sahili yeşil bir kıyı şeridi şeklindedir.
Sahilden itibaren en geniş yerde 200 metreden sonra sarp kayalıklar başlar.
İlçe merkezi bu kıyı şeridi üzerinde ve sarp kayalıkların yamacında kurulmuştur.
İlçe arazisinin, (381.000) dekarlık bölümü ekilebilir niteliktedir.
Bu alanın (191.000) dekarı Antep fıstığı, bağ ve az miktarda olmak üzere zeytin ağaçlan ile kaplıdır.
Kalan kısımlarda hububat ekimi yapılır.
İlçe arazisinin ekilebilir alanlar dışındaki bölümü, taşlık ve kıraç bir görünüm arzeder.
Yağışın yeterli olduğu yıllarda, küçük baş hayvan beslenmesinde elverişli bir bitki örtüsü bu görüntüyü önemli ölçüde değiştirir.
İlçenin güneyinde bulunan Yeşilözen, Fıstıközü, Bulaklı ve Kavaklıca köylerinde sulu tarım yapılmasına
elverişli bir arazi yapısı görülür. 

İklim
İlçenin iklimi Fırat nehrinin etkisiyle bir mini klima oluşturur.  Akdeniz iklimi karakteri gösterir.