Hamam nedir?

Hamam: Yıkanmak için yapılmış kamu yapısı.

Evlerde yıkanmaya ayrılmış mekânlara da hamam denir.

Hemen bütün eski uygarlıklar vücut temizliğinin yanı sıra simgesel olarak ruh temizliğim de amaçlayan ve dinsel bir anlam taşıyan yıkanma işlemine önem vermiştir.

Yunanlar gerek gymnasionların bir bölümü olarak, gerekse kendi başına ayn bir yapı olarak hamamlar yapmışlardır. Ama içi özel olarak ısıtılan, sıcak sulu ilk hamamlar Romalılar zamanında yapıldı.

Bilinen ilk genel hamam Pompei'deki Stabia Hamamı'dır. Anıtsal ölçülerdeki ilk hamamları da MÖ 1. yüzyılın ilk yansında Roma'da Agrippa yaptırdı. Bunu Neron, Titus, Traianus, Caracalla, Diocletianus, Constantinus gibi imparatorların yaptırdığı hamamlar izledi.

Döşemeleri, tavanları ve duvarlan mozaiklerle, mermer kaplamalarla bezeli, dev ölçülerde gösterişli Roma imparatorluk hamamları günlük yaşamın odak noktalarından birini oluşturuyordu. Bunlarda yıkanmaktan başka her türlü jimnastik olanağı, aynca filozof, şair, hatip ve dinleyicilerin bir araya gelebileceği büyük salonlar da vardı.

Roma hamamları yer döşemesinin altından ve duvarların içinden geçen bir kanal şebekesiyle ısıtılırdı (ihipokaust). Böylelikle etkili ve sabit bir ısı elde edilirdi.

Bir Roma hamamı giriş ve soyunma bölümü (apodyterium), soğuk bölüm (frigidarium), soğuk sulu açık yüzme havuzu (natatio), ılıklık bölümü (tepidarium), sıcak bölüm {caldarium) ve buhar banyosu yapılan en sıcak bölüm (sudatorium ya da laconicum) gibi ana mekânlan içerirdi.

Bunların yanında daha birçok hizmet mekânları, iç avlular vb vardı. Kadın ve erkek hamamları genellikle ayrı tutulurdu.

MS 5. yüzyılda ekonomik çöküşle birlikte hamamlar da ortadan kalktılar.