Herakleitos Kimdir?

Herakleitos: MÖ 540-480. Efes’li filozof.

Ionia Okuluna mensuptur.

Efes’in kurucusu olan ailenin soyundan gelen Herakleitos aristokratik idealleri savunmuştur.

Bir kitap yazdığı ve bunu Artemis Tapınağı’na bıraktığı söylenir.

Bu kitaptan günümüze kısa metinler kalmıştır. Doğduğu yerden hiç ayrılmamıştır.

Ruh üzerine akıl yürüten ilk Yunan filozofudur, ruhu logos ve ateşle ilişkilendirir.

Aynı zamanda ateşin her şeyin kaynağı olduğunu ileri sürüyordu. Parmenides’in her şeyin değişmeden durduğu tezine zıt olarak her şeyin değişme halinde olduğunu ve hareket ettiğini ileri sürdü.

Deneysel ya da duyusal bilgiye hiç değer vermeyen Herakleitos, gözlerin ve kulakların kör tanıklar olduğunu öne sürmüştür.

Çok şey bilmenin akıllı olmayı öğretmediğini savunmuştur. Bu hususta Diogenes Laertios şunları yazar: “Yazılarından anlaşılacağı üzere hiç kimsenin olmadığı kadar kibirli ve kendini beğenmiş bir insandı; şöyle diyor; Çok bilgi insanı akıllı yapmaz; öyle olsa Hesiodos’u, Pythagoras’ı, Ksenophanes’i ve Hekataios’u akıllı yapardı. Çünkü bilgelik tektir, bilgelik tüm dünyayı her yerde yöneten düşünceyi bilmektir.”

Siyasi alanda demokrasi karşıtı eğilimlerini geniş halk yığınlarına duyduğu nefretle birleştirerek “bir kişinin, yetkin biriyse eğer, kendisi için on bin kişiden daha değerli olduğunu” söyler.

Çatışma ve savaşın her şeyin babası olduğunu savunur. Zira bu savaş olmasaydı hiçbir şey var olmayacaktı.

Değişmeye karşın dünyanın birliğinin korunmasını yaşam ile ırmak arasındaki ünlü benzetmesiyle dile getirmişti. 

Aynı ırmağa giren kişilerin üzerinden her zaman farklı sular akar.

Yaşadığı dönemde çok sevilmeyen Herakleitos’a anlaşılmaz üslubu nedeniyle ‘karanlık’ lakabı verilmiştir.

Dante’nin cehennemde gördüğü filozoflar arasında o da vardır