Irak'ın Duhok vilayetinde Osmanlı döneminde inşa edilen bölgenin önemli dini eğitim merkezlerinden Kubehan Medresesi, yeniden imar edilerek hizmet vermeyi bekliyor.

Tarihi belgelere göre Kubehan Medresesi, 16. yüzyılda Osmanlı Devleti hakimiyetinde bulunan Bahdinan Emirliği tarafından bugünkü Duhok'un Amedi ilçesinde inşa edildi.

Emirliğin başkenti kabul edilen Amedi kent merkezinin dışındaki ormanlık alanda ve Sulav Nehri kenarında kurulan Kubehan, kısa süre içinde İslami ilimler alanında verdiği eğitimle bölgede üne kavuştu.

Medrese, mezun olan öğrencilerine icazet veren, bölgede binlerce din adamı, imam ve diğer kentlerdeki medreseler için hocalar yetiştiren, Mısır ve İstanbul'daki dini okullarla da temas halindeki bir müesseseydi.

Kubehan Medresesi, 1960'lı yılların başına kadar Irak'ta bir önemli eğitim kurumu olarak hizmet verdi ancak daha sonra ülkede patlak veren iç çatışmalar nedeniyle yıkıldı. Tarihi medrese, yarım asırdan uzun süredir yeniden imar edilmeyi bekliyor.

- Medresenin son öğrencilerinden Amedili Hacı Selim

AA muhabirine konuşan medresenin son öğrencilerinden Hacı Selim, yüz yıllar boyunca eğitimin önemli merkezlerinden biri olan Kubehan Medresesi'nin bugünkü harabe halinden büyük üzüntü duyduğunu söyledi.

78 yaşındaki Iraklı, "Çok acı çekiyorum. Bazen ara ara medrese kalıntılarını ziyaret ediyorum ve öğrencilik günlerimi hatırlamaya başlıyorum." diye konuştu.

Kubehan Medresesi'nde 9 yaşından itibaren eğitim almaya başladığını belirten Hacı Selim, o yılları şöyle anlattı: "1951-58 yıllarında medresede Kur'an dersleri aldım. O dönem 14 öğrenciydik ve müftü dayım Muhammed Şükür de hocamızdı. Medresede her türlü İslami ilim dersleri veriliyordu. Derslerimiz arasında, hadis, İslami fıkıh, belagatin yanı sıra matematik de vardı. Ders müfredatı dolayısıyla Ezher'den gelen öğrenciler de vardı."

- "Medrese, sessiz ortamıyla içimizi ferahlatıyordu"

Öğrencilik yıllarında medresenin mimarisi ve bulunduğu alanın kendilerini çok etkilediğini dile getiren Hacı Selim, "Küçük bir nehrin kenarında kurulan medrese, sessiz ortamıyla içimizi ferahlatıyordu. Doğadan gelen ses müzik gibiydi. Bahçesinde çok güzel farklı türde güller ve iki havuz vardı. Bahçe bakımını öğrenciler üstlenirdi. Medresenin bir de minaresi vardı ancak zamanla yıkıldı ve şu anda çok az bir kısmı duruyor." dedi.

Medresenin ihtiyaçlarının Amedi halkı tarafından karşılandığını söyleyen Hacı Selim, hocaların da maaş almadığını ve köylülerin zekat olarak verdiği buğdayla geçimlerini sağladıklarını aktardı.

Hacı Selim, kaliteli eğitimiyle hâlâ bölgedeki din adamları ve halk arasında adından söz ettiren medresenin yıkılışına ilişkin ise şunları kaydetti: "Dönemin Irak Cumhurbaşkanı Abdulkerim Kasım'ın 1960'larda iş başına gelmesi üzerine medresedeki eğitime ara verildi. O dönem Irak'ta bir kaos vardı. Iraklı güçler Amedi'ye yönelik ağır silahlarla saldırı başlatmıştı. Medrese atılan top atışları nedeniyle zarar gördü. O yıllarda yıkılan medreseyi şu ana kadar kimse restore etme girişiminde bulunmadı."

- "Türkiye isterse restore edebilir"

Hacı Selim'e göre Irak hükümeti ya da Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nin bugünkü şartlar altında medreseyi yeniden inşa etmesi mümkün değil.

"Hükümetimizin bunu yapmayacağını biliyorum." diyen Hacı Selim, bu önemli eğitim kurumunun yeniden eski günlerine dönmesi için yine de ümitli.

Hacı Selim, "Türkiye isterse restore edebilir. Eğer Türkiye 'evet yaparız' derse yapılır." sözleriyle bu ümidini dile getirdi.

AA Yunus Keleş, İdiris Okuduci