En az 2 bin yıldır kesintisiz insanların yaşadığı mağaralar, İran'da zorlu kış aylarında köylülere ve hayvanlarına barınma olanağı sağlıyor.

Maymand, İran'ın başkenti Tahran'ın 900 km güneyinde eski bir köy. Kayalara oyulmuş çok sayıda mağarayla dolu. Bu mağaraların 10 bin yıl öncesinden kalma olduğu tahmin ediliyor.

Maymand UNESCO'nun Dünya Mirası listesinde yer alıyor ve 2000 yıldır aralıksız yerleşimle İran'ın en eski köylerinden biri olarak görülüyor.

İran'ın orta kısımlarında dağlar arasındaki bir vadide yer alan Maymand'da yazlar aşırı sıcak, kışlar ise aşırı soğuk. Köylüler bu nedenle mevsime göre yer değiştiriyor.

Yazları aşırı sıcaktan korunmak için çatıları otla kaplı evlerde oturuyorlar. Sonbaharda havalar soğumaya başlayıp dondurucu rüzgarlar estiğinde ise köylüler yer altına çekiliyor.

10 bin yıl öncesine ait 400 mağaranın 90'ı hala içinde yaşanır durumda. Bu mağara evlerde oda sayısı yediye kadar çıkabiliyor. Her biri yaklaşık 20 metrekare genişlikte olan bu odalarda tavan yüksekliği iki metreyi buluyor.

Mağaralar modern yaşamın araçlarından mahrum değil. Elektrik çekilmiş olduğu için buzdolabı, hatta televizyon bile var. Ama su döşenmiş değil, ayrıca havalandırma sorunu var. Yemek pişirmek ve ısınmak için yakılan ateş duvarlarda is izleri bırakıyor.

Köyde bir zamanlar Zerdüştlük dini yaygınmış. Bir zamanlar tapınak olarak kullanılan, bugün müze işlevi gören bir mağarada bunun izlerini görmek mümkün. 7. yüzyıldan itibaren İslam hâkim olmaya başlamış. Bugün dünyanın az sayıdaki mağara camilerinden biri burada bulunuyor.

Köylülerin çoğu hayvancılıkla uğraşıyor. Yazları dağlardaki otlaklarda besledikleri hayvanları kışın kendileriyle birlikte mağaralara taşıyor ve yer altına oyulmuş ahırlara yerleştiriyorlar. Köylüler ayrıca sağlıklı ve uzun yaşamalarını sağladıklarına inandıkları şifalı bitkileri de topluyor.

Bugün çok daha az insan mağaralarda yaşamayı tercih ediyor ve kışları kasabaya taşınıyor. Yıl boyunca köyde kalanların toplam sayısı ancak 150'yi buluyor.

Bu sayının giderek azalması Maymand'daki yaşam tarzının korunmasına tehdit teşkil ediyor. 2001'de İran Kültür Mirası, Elişleri ve Turizm Kurumu Maymand ile ilgili farkındalık yaratmak için çalışmalar başlattı. Ondan beri köye daha fazla ziyaretçi geliyor. Hatta geceyi bir mağarada geçirip binlerce yıllık bir geleneği doğrudan tecrübe etme olanağı bile sağlanıyor.