Izgara plan nedir?

Izgara plan: Birbirlerini dik açıyla kesen yollarla bunların arasında kalan dikdörtgen ya da kare biçimli yapı adalarından oluşan kent planı.

Yapı adları hep aynı büyüklükte, yollar aynı genişlikte olur.

Izgara planın bilinen en eski örneklerinden birine MÖ 8. yüzyıldan kalma Eski İzmir (Bayraklı) kentinde rastlanmıştır.

Daha sonra Yunan ve Roma dünyasında yayılan bu plan şemasını Hippodamos geliştirmiştir. MÖ 5. yüzyılda Anadolu'da Miletos, Yunanistan'da Pire'de uygulandı.

MÖ 4. yüzyılda ızgara planlı kentlerde cadde genişlikleri standarttı ve anayollarla sokaklar arasında henüz işlevsel bir boyut farkı yoktu. Bu farklılaşma Helenistik Dönem'de ortaya çıktı ve Knidos, Antiokheia ve Aleksandria gibi kentlerde uygulandı.

Yine aynı dönemde, özellikle Suriye ve Anadolu'da kentin belkemiği denilebilecek bir sütunlu cadde tipi gelişti. Geniş bir ulaştırma ekseninin iki yanının dükkan sıralarıyla sınırlanması ve bunların önüne kolonadların yerleştirilmesiyle oluşan sütunlu cadde, Antikçağ'ın sonuna değin kentlerin vazgeçilmez bir öğesi olmayı sürdürdü.

Yunan uygarlığında ızgara planın ortaya çıkmasının temel nedenlerinden biri, çok sık yeni kentlerin, özellikle de koloni kentlerinin kurulmasıydı. Bu yeni kentlerde toprağın adilce paylaşılması büyük önem taşıyordu, ızgara planda böyle bir paylaşıma olanak veriyordu.

Roma uygarlığında da ızgara plan geniş biçimde kullanıldı. Bu uygulamanın görüldüğü ilk Roma yerleşmeleri castrumlardı.

Köln, Verona, Bologna, gibi kentlerin merkezlerindeki sokak dolgusunda ızgara planın izleri bugün hala algılanabilir.