Efes Antik Kenti, Çeşme, Urla, Seferihisar, Foça gibi turistik destinasyonlarda toplam 50 bin 113 yatak kapasitesine sahip İzmir, geçen yıl sadece 763 bin 810 turisti ağırladı.

Ege'de küçük bir liman kasabasıyken Avrupalı sermayedarların yatırım üssü seçmesiyle 18'inci yüzyılda dünyanın en büyük liman kentlerinden biri haline gelen İzmir, genlerine işleyen dış ticaret becerisini geliştirerek Akdeniz çanağının yıldız kenti olmayı hedefliyor.

AA muhabirinin derlediği verilere göre, 4 milyon 279 bin 677 nüfusuyla Türkiye'nin en büyük üçüncü kenti olan İzmir, kişi başına düşen 14 bin 257 dolarlık geliriyle ülkenin gayrisafi milli hasılasının yüzde 6,23'ünü karşılıyor.

Geçen yıl 63 milyar 22 milyon lira vergi ödeyen İzmir, yüzde 85,3'e ulaşan tahsilat oranıyla ülkedeki toplam verginin yüzde 11,76'sını sağladı.

Kişi başına ortalama 15 bin 932 liralık banka mevduatıyla üçüncü sırada yer alan kent, 8 üniversite, 13 organize sanayi bölgesi, 2 serbest bölge, 3 teknoloji geliştirme bölgesi ve 4 uluslararası konteyner limanıyla toplam sanayi üretimi ve toplam ihracatın yüzde 6'sını karşılıyor.

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) rakamlarına göre en fazla ihracat yapan 4'üncü kent konumundaki İzmir, ilk bin ihracatçı arasında 77 firmayla İstanbul'dan sonra ikinci sırada yer alıyor.

İzmir, 2002'de 2 bin 973 olan ihracatçı sayısını yaklaşık 2 kat artışla geçen yıl 4 bin 806'ya, 2 milyar 55 milyon dolar olan ihracatını ise yaklaşık 4 katına (9 milyar 253 milyon dolar) çıkardı.

İzmir, ekonomideki "ışıltılı" rakamlarına rağmen eğitimli ve nitelikli iş gücüne istihdam yaratma konusunda aynı başarıyı gösteremedi.

Toplam işsizlikte yüzde 14, tarım dışı işsizlikte yüzde 15,2 ile ülke ortalamasının üzerine çıkan İzmir, eğitim, sağlık ve sosyal göstergeler açısından görece daha iyi imkanlara sahip olmasına rağmen 2017 yılında 102 bin 776 kişilik nüfusunu diğer illere ve yurt dışına "göç verdi".

Başbakan Binali Yıldırım'ın İzmir'den milletvekili adayı olduğu 2011 yılında kentin potansiyelini harekete geçirmek üzere başlattığı "35 İzmir 35 Proje" programıyla altyapı, ulaştırma ve lojistik alanında önemli yatırımlara başlandı.

Adnan Menderes Havaalanı'nın modernize edilerek kapasitesinin artırıldığı, İZBAN ile ülkenin en geniş banliyö tren ağının kurulduğu ve çok sayıda karayolu bağlantısının sağlandığı programın ekonomiye asıl katkısını, yapımı devam eden İstanbul-İzmir Otoyolu ve Ankara-İzmir Yüksek Hızlı Tren projeleriyle yapması bekleniyor.

- Uluslararası raporlarda İzmir

Ülke ekonomisinin hızla dışa açılması ve Anadolu kentlerinin payını artırmasıyla 1990'lı yılların sonuna doğru toplam rakamlar içindeki payları gerileyen İzmir, özellikle son 10 yılda çektiği yatırımlar ve ihracattaki başarısıyla yeniden "öncü kent" kimliğine büründü.

ABD merkezli Brookings Enstitüsü ve JP Morgan Chase tarafından hazırlanan "Global Metro Monitor 2014" raporunda, 300 şehir arasında 2'inciliğe yükselen ekonomi olarak gösterilen İzmir, sunduğu fırsatlar ve hayata geçirilmeyi bekleyen potansiyeliyle yabancı sermayedarların odak noktası haline geldi.

Ekonomi Bakanlığı verilerine göre teşvik belgeli yatırım tutarını geçen yıl, bir önceki yıla göre yaklaşık 4 kat artışla 7 milyar 576 milyon liraya ulaştıran kent, bu yatırımların 2 milyar 644 milyon liralık bölümünü yabancı sermayeyle karşılamayı başardı.

Halen 2 bin 553 uluslararası sermayeli şirketin faaliyet gösterdiği İzmir'de özellikle Ege Serbest Bölgesi, 24 küresel şirkete ait tesislerin verdiği katkıyla geçen yıl, 2,1 milyar dolarlık ihracat rakamına ulaştı.

ABD menşeli Conway Inc.'in yaptığı Dünyanın En Rekabetçi Şehirleri Raporu'na göre İzmir, 2015 yılında Doğu Avrupa ve Orta Asya bölgesinin uzay ve havacılık sektöründe en rekabetçi, kimya ve plastik sektöründe 3'üncü ve enerji sektöründe 5'inci en rekabetçi şehir olarak yer aldı.

F-35 savaş uçağı projesinin motor parçalarını üreten Kale-Pratt&Whitney tesisinin yanında sivil uçaklar için parça üreten Lisi Aerospace, PFW, Fokker Elmo gibi firmalara ev sahipliği yapan kent, petrokimya alanında Petkim ve Tüpraş tesisleriyle söz sahibi konumda yer alıyor.

- Cumhuriyet tarihinin en büyük yabancı yatırımı

Özelleştirme süreci sonrası SOCAR'ın yeni rafineri, petrokimya, enerji ve lojistik dörtgeninde başlattığı toplam 19,5 milyar dolarlık yatırım, İzmir'in yanı sıra Türkiye'nin de en büyük yabancı yatırımı olarak dikkati çekiyor. Bu kapsamda 1 milyon TEU kapasiteli Petkim Limanı'nı devreye alan SOCAR, tamamlanmak üzere olan 6 milyar avro yatırım bedeline sahip STAR Rafinerisi'ni de yılın üçüncü çeyreğinde devreye almayı planlıyor.

Avrupa, Ortadoğu ve Afrika bölgesinin en büyük petrol operasyonlarından biri olarak gösterilen rafinerinin devreye girmesiyle İzmir'in "bölgesel endüstri merkezi olma" hedefine yaklaşacağı belirtiliyor.

- Yenilenebilir enerjinin öncü kenti

Türkiye'nin enerjisi için sigorta niteliğinde olan 5 milyar metreküp kapasiteli yüzer LNG depolama ve gazlaştırma ünitesi ile 6 milyar metreküplük Ege Gaz LNG terminaline ev sahipliği yapan kentte toplam 109 enerji santralinde ülke ihtiyacının yüzde 7,2'sine tekabül eden 18 bin 394 gigavat saat elektrik üretiliyor.

Dört mevsim esen rüzgara ve 300 gün güneş gören coğrafyaya sahip olmasıyla yenilenebilir enerjinin de doğal lideri konumunda olan İzmir, 49 santralde bin 241 megavatlık kurulu gücüyle rüzgardan en çok enerji elde edilen kent unvanını sürdürüyor. İzmir'de toplam 25 rüzgar ve güneş santralının yapımı ise devam ediyor.

Rüzgar enerjisi santrallerinin yanında kanat ve kule üreten uluslararası sermayeli TPI, LM Windpower, Enercon gibi şirketlerin de yatırım yaptığı İzmir, son olarak YEKA ihalesi kapsamında yapımı planlanan türbin tesisi için en iddialı bölgeler arasında gösteriliyor.

- Geleceğin limanları

Enerjinin yanında liman kenti olma hüviyetine sahip İzmir, bu alanda hızla gelişen yatırımlara ev sahipliği yapıyor.

Kentin tarihi limanı olan 1 milyon TEU elleçleme kapasitesine sahip Alsancak Limanı'nın yanında Aliağa Nemrut Körfezi'nde Petlim, Ege Gübre ve Nemport konteyner limanındaki yatırımlarla birlikte kentin toplam elleçleme kapasitesi 3 milyon 950 bin TEU'ya ulaştı. Bu alanda Çandarlı'da kurulması planlanan Kuzey Ege Limanı ise 12 milyon TEU'luk nihai kapasitesiyle dünyanın en büyük 9 transfer limanı arasında yer alacak. Mendirek inşaatı tamamlanan projenin cazibesini artırmak amacıyla endüstri bölgesi ilan edilmesi için çalışma yürütülüyor.

- Organik tarım ve tasarımla büyüme

Tarım ve hayvancılığa dayalı geleneksel ekonomideki payını koruyan İzmir, pamuk, çekirdeksiz kuru üzüm, kuru incir ve tütünün başı çektiği tarımsal ihracat kalemlerinden 2 milyar 786 milyon dolara yakın döviz geliri elde ediyor.

Gıda sanayisinde İstanbul'dan sonra en önemli merkez konumundaki kent, organik tarım sektörüne liderlik yapıyor.

Hazır giyim ve konfeksiyonda tasarım ve koleksiyona dayalı üretim yapan firmalar ise geçen yıl 1 milyar 265 milyon dolarlık ihracatla rekor kırmayı başardı.

Otomotiv alanında Opel'in tesislerini kapatma kararıyla kan kaybeden, yan sanayide de çok sayıda firmanın daha yüksek teşvik oranlarının uygulandığı Manisa'yı tercih etmesiyle gerileyen İzmir'de potansiyelin kullanılamadığı diğer bir sektör ise turizm olarak dikkati çekiyor.

- Turizmde hedeflerin gerisinde

8 bin 500 yıllık yerleşime sahip dünyadaki ender kentlerden İzmir, cennet koyları, doğal güzellikleri ve turizm kültürüne yatkın kültürüne rağmen ülke turizmine potansiyelinin çok altında katkı verebiliyor.

Efes Antik Kenti, Çeşme, Urla, Seferihisar, Foça gibi turistik destinasyonlarda toplam 50 bin 113 yatak kapasitesine sahip İzmir, geçen yıl sadece 763 bin 810 turisti ağırladı.

Kruvaziyer turizmde 2004 yılından sonra atılım yapan İzmir, 2015'te sadece deniz yoluyla 533 bin turist ağırladı. Çevre ülkelerdeki çatışmalar, terör olayları ve son olarak 15 Temmuz darbe girişimiyle gemilerin seferlerini iptal etmesiyle bu rakam geçen yıl 55 bine kadar geriledi.

Her Şey Dahil Sistemi'nin tercih edilmediği kentte butik turizm alanında ilerleme planı yürütülürken en önemli yatırım merkezi konumundaki Çeşme'de turizm imar planlarının henüz bitirilememesi bu alandaki hedefleri öteliyor.

- Yeni fuar alanı ekonomiye can verdi

Fuarlar kenti olan İzmir, 2015 yılında tamamladığı 330 bin metrekare alana sahip ülkenin en büyük fuar alanıyla kent ekonomisine de hareketlilik kazandırdı.

Türkiye'nin en köklü fuarı İzmir Enternasyonal Fuarı'nın 86 kez düzenlendiği kentte, MARBLE Doğaltaş ve Teknolojileri Fuarı dünyada alanının en büyük ikinci fuarı haline geldi.

Yeni fuar alanının hizmete girmesi sonrası IF Wedding-Gelinlik Damatlık ve Abiye Fuarı, Travel Turkey İzmir-Turizm Fuar ve Kongresi ve Agroexpo Uluslararası Tarım ve Hayvancılık Fuarı'nın başı çektiği yaklaşık 30 fuar, metrekare, katılım ve ziyaretçi sayıları bazında hızlı büyüme kaydetti.

Kentsel dönüşümde de turizmde olduğu gibi beklenen hızda gelişim kaydedemeyen İzmir, buna rağmen yık-yap yöntemiyle yapılan yaklaşık 25 bin bina ile İstanbul'un ardından ikinci sırada yer aldı.

İstanbul ve Ankara'da gayrimenkul arzının belli bir noktaya ulaşması sonrası büyük yatırımcıların dikkatini çevirdiği İzmir, son 5 yılda çok sayıda yaşam ve ofis projesine ev sahipliği yaptı.

Halen ağırlığı İstanbul'dan gelen firmaların başlattığı 100'e yakın büyük projenin devam ettiği İzmir'de yeni kent merkezi olarak planlanan alandaki gökdelen projelerin yatırım bedeli ise 3 milyar lira olarak hesaplanıyor.

- Şirketler İzmir'e taşınıyor

Son dönemde İstanbul merkezli şirketlerin operasyon merkezlerini taşıma kararı ve gayrimenkul şirketlerinin yatırım açıklamalarıyla gündeme gelen İzmir, konut fiyatlarındaki artışlarla da dikkati çekti.

Merkez Bankası Hedonik Konut Fiyat Endeksi'ne göre İzmir'de konut fiyatları, ocakta yüzde 16,9 ile ülke ortalamasının (yüzde 10,12) epey üzerine çıktı.

Aziz Kocaoğlu: Biz tozunu silkeledik

İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, sanayi sektöründeki gücünü giderek artıran İzmir'in asıl büyük çıkışını turizm ve hizmet sektörlerinde gerçekleştireceğini söyledi.

İzmir ekonomisinin 2005-2014 döneminde yüzde 5,1 büyüdüğünü belirten Kocaoğlu, "İzmir bugün büyüme trendiyle çok önemli bir noktaya geldi. Hem Türkiye hem de dünya tarafından daha yakından izlenir oldu. Büyük şirketler peş peşe İzmir'e gelmeye başladı. Yaşam kalitesini artıran yatırımlar, turizmi, tanıtım ve pazarlamayı, kırsal kalkınmayı sağlayan stratejiler sonucunda İzmir'de, her kente ilham verecek bir kalkınma modeli oluşturduk. Biz tozunu silkeledik, bundan sonra İzmir daha da hızlı büyüyecek." dedi.

İzmir Ticaret Odası Başkanı Ekrem Demirtaş, kent için belirledikleri vizyonda önümüzdeki dönemde butik turizm, ileri teknolojiye dayalı yüksek katma değerli üretim ve yoğun dış ticaretin yer aldığını bildirdi.

İzmir-İstanbul Otoyolu'nun bitmesinin ve limanlara yapılan yatırımların kentin gelişimini hızlandıracağına işaret eden Demirtaş, "İzmir'e bu kamu yatırımlarını getirdiği için teşekkür ettiğimiz hükümetimizden tek isteğimiz teşvikleri de sağlaması, en azından komşumuz Manisa kadar teşvik almamız. Bu da gerçekleşirse İzmir yüzyıllardır olduğu gibi Akdeniz'in yıldızı olmaya devam edecektir." dedi.

Ege Bölgesi Sanayi Odası Başkanı Ender Yorgancılar da İzmir'in, yüksek teknolojiye dayalı üretim, yenilenebilir enerji, organik tarım ve sağlık sektöründeki iddiasıyla dünyada geleceği şekillendirecek şehirler arasında yer alma potansiyeline sahip olduğunu, son yıllardaki sıçramasının da bu yeteneklerinin yerli ve yabancı otoriteler tarafından fark edilmesinden kaynaklandığını anlattı.

Tolga Albay - AA