Türkiye'nin ilk kadın arkeoloğu...

Prof. Dr. Jale İnan: Arkeolog.

Jale İnan, uzun yıllar devam eden programlı kazılarda, Perge ve Side antik kentlerinin gün ışığına çıkarılmasına emek verdi.

Çıkarılan eserlerin sergilenmesi için Antalya ve Side müzelerinin kurulmasını sağlayan İnan, tarihi eser kaçakçılığına karşı çeşitli kurtarma kazıları da yaptı.

İstanbul Arkeoloji Müzeleri müdürü Aziz Oğan’ın kızı olan Jale İnan, 1 Şubat 1914’te İstanbul’da doğdu. 1934’te arkeoloji eğitimi için Alexander von Humbolt’un ilk bursiyerlerinden biri olarak Berlin’e gitti. Bir yıl sonra Türk devletinin bursunu alarak 1943 yılında “Kunstgeschichtliche Untersuchung der Opferhandlung auf römischen Münzen (Roma Sikkeleri Üzerinde Kurban Merasiminin Sanat Tarihi Açısından İncelenmesi) konulu teziyle ünlü bilim adamı Gerhard Rodenwalt’ın yanında doktorasını tamamladı.

İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi’nin 1946 yılında eğitime başlayan Klasik Arkeoloji Kürsüsü’nün kuruluşu sırasında Arif Müfit Mansel’in asistanı olarak büyük emekleri geçti. Aynı yıl başlayan Perge ve Side antik kentleri kazılarına A. Müfit Mansel ile birlikte katıldı, onun ölümünden sonra çalışmaları kesintisiz sürdürdü. Bu arada Side’deki bir antik hamamın müze binası olarak onarılması ve hizmete girmesini sağladı. Side ve Perge kazıları dışında, Kremna ve Lyrbe-Seleukeia kurtarma kazılarını da gerçekleştirdi.

Öğrenciliğinden başlayarak büyük ilgi duyduğu antik heykeltıraşlık sanatı üzerine önemli eserler verdi. Bu konudaki ilk kitabı Antalya Bölgesi Roma Devri Portreleri, 1965 yılında TTK tarafından Türkçe-Almanca olarak basıldı. Daha sonra aynı alanda; E.Alföldi-Rosenbaum ile birlikte 1966’da British Academy tarafından “Roman and Early Byzantine Portrait Sculpture in Asia Minor”, 1979’da Alman Arkeoloji Enstitüsü’nce Römüsche und Frühbyzantinisch Portratplastik aus der Türkei (Neue Funde) adlı çalışmaları yayınladı. 1975 yılında TTK tarafından Türkçe-İngilizce yayınlanan "Side’nin Roma Devri Heylektraşlığı" adlı çalışmasıyla Side Müzesi’nde bulunan, genellikle antik heykellerin Roma devri kopyalarından oluşan eserler yardımıyla onların orijinallerine ait birçok bilimsel sorunu çözdü. Ayrıca bazı heykeller hakkında arkeoloji dünyasındaki iki yüzyıldan fazla süren önemli tartışmalara son vermiş oldu.

Öğrenim Bilgileri

1934’te Erenköy Kız Lisesi’ ni bitirdi.

1935-43 arasında Berlin ve Münih üniversitelerinde arkeoloji öğrenimi yaptı.

1943’te Münih Üniversitesinde doktorasını tamamlayarak Türkiye’ye döndü ve aynı yıl İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Eski Çağ Tarihi Kürsüsü’ne asistan olarak girdi.

1944’te mühendis Mustafa İnan ile evlendi.

Arif Müfit Mansel 1946’da Klasik Arkeoloji Kürsüsü’nü kurunca, bu kürsüye geçti.

1953’te doçent, 1963’te profesör oldu.

1975’te Mansel’in ölümü üzerine getirtildiği kürsü başkanlığı görevini 1983’te emekliye ayrılıncaya değin sürdürdü.

Side’de Apollon Tapınağı onarım çalışmalarına başkanlık etti.

1946’da Antalya bölgesinde Arif Müfid Mansel başkanlığında başlatılan Side ve Perge kazılarına katılan İnan, uzun yıllar ikinci başkan olarak görev yaptı.

1973-80 arasında Side ve 1975-87 arasında da Perge kazılarına başkanlık etti. Side ve Perge kazıları dışında, Pisidya bölgesindeki Kremna’da 1970-72 arasında bir kurtarma kazısı gerçekleştirdi.

1972-79 arasında da Antalya’ da Manavgat’ın kuzeyindeki Pamfilya Seleukeiası’nda kazı yaparak kentin agorasını ortaya çıkardı.

1975’te Türk Tarih Kurumu asil üyeliğine seçilmiştir.

Berlin Arkeoloji Derneği, Berlin Arkeoloji Enstitüsü ve Avusturya Arkeoloji Enstitüsü’nün de üyesidir.

Roma dönemi heykelciliği konusunda yapmış olduğu araştırmalarla da bilim dünyasında önemli bir yer edinmiştir.

Antalya Bölgesi Roma Devri Portreleri (1965), Roman and Early Byzantine Portrait Sculpture in Asia Minör (1966, E.Rosenbaum ile birlikte; Küçük Asya’da Roma ve Erken Bizans Portre Heykelciliği), Side’nin Roma Devri Heykeltraşlığı (1975), Römische und Frühbyzantinische Portratsplastik aus der Türkei (1979 , 2 cilt; Türkiye’de Roma ve Erken Bizans Portre Heykelciliği) adlı çalışmaları vardır.

Jale İnan 16 Şubat 2001 tarihinde aramızdan ayrıldı, 27 Şubat 2001 tarihinde defnedildi. 

Kaynak: http://klasikarkeoloji.edebiyat.istanbul.edu.tr/tr/content/emekli-ogretim-uyelerimiz/prof.-dr.-jale-inan