Antik dönemde Dağlık Kilikia sınırları içinde kalan Kanytella, bugünkü Kanlıdivane, Eliaussa Sebaste’den (Ayaş) 3 km dağ tarafında içeri kısımda yer alır. 60 metre derinliğinde, kayalara oyulmuş basamaklarla inilen bir obruğun (yaklaşık 170 X 200 metre ebatlarında) kenarını kaplayan yerleşim yeri, yazıtların belgelediği gibi M.Ö. 2. yüzyılda Olba Hanedanlığı’na bağlıydı, hatta Olba’nın denize açılan yolu yani limanı görevini üstlenmişti. Kanytella, Roma Döneminde polis olan Eliaussa Sebaste’nın chorasına aitti. Erken Bizans yerleşimi ise günümüze kadar gelmiş yapılar sayesinde ispatlanabilmiştir. Kilise kalıntılarından anlaşıldığı kadarıyla yerleşim Geç Antik zamanda en parlak devrini yaşamış olmalıdır. İmparatorluk Dönemi mezar yapılarının kalitesi ve sayısı, yerleşimin hali hazırda Roma zamanında önemli bir refah düzeyine ulaştığını işaret eder.

Hellenistik Kule: Korykon Antron (Cennet Cehennem) ile olan coğrafik benzerlikten yola çıkarak obruğun içinde Hellenistik döneme ait bir kutsal alan söz konusudur. Obruğun güney kenarına polygonal bloklardan inşa edilmiş kule, İ. Ö. 2 yüzyıl başlarında Tarkyaris’in oğlu rahip prens Tuekros tarafından yaptırılmış ve Zeus Olbios’a adanmıştır. Dikdörtgen temel planlı kule, üç odaya ayrılmıştır ve içeriye sonradan imparatorluk döneminde duvar payandaları eklenmiştir. Bu payandalar, kemer taşıyıcı olarak, bu yapının diğer benzer kuleler gibi erken Bizans dönemine kadar kullanıldığını göstermektedir. Katlar arasında tavan için kirişler yerleştirilmiştir. Yüzeyi düzleştirilmiş bloklar üzerinde güneybatı köşesinde yapıyı Olba Rahipleriyle ilişkili olduğunu kanıtlayan iki yazıt yer almaktadır.

Obruk ve Armaronxas Aile Kabartmaları: Obruğun içerisinde, güney duvarında Armaronxas ailesinin kabartmaları bulunmaktadır. 4X2 metre boyutlarındaki bir niş içinde yer alan kabartma, biraz kaba bir işçiliğe sahiptir. Kabartmanın sağ tarafında 5 satırlık bir yazıt bulunmakta ve burada ailenin isimleri yer almaktadır. Aile altı kişiden oluşmaktadır: baba ve anne dört çocuklarının yanında oturmaktadır. Bunların biri erkek, üçü kız çocuğudur.

Kiliseler ve Ev Kalıntıları: Yaklaşık 60 ile 80 adet arası büyük miktarda tahrip görmüş evler obruğun çevresine düzensiz şekilde saçılmış bir görüntü sergilemektedir. En eski ev yapıları Geç Hellenistik döneme kadar geriye uzanmaktadır. Bazı evlerin ise Geç İmparatorluk ve Erken Bizans dönemine kadar bir kaç defa onarıma uğrayarak kullanıldıkları anlaşılmaktadır. Özellikle çukurun kuzey kenarındaki yer alan büyük üç nefli bir Bizans kilisesi (M.S. 6.yy) dikkati çekmektedir, aynı zamanda batı kenardaki iyi korunmuş başka bir bazilika görülebilir.
Obruğun kuzeybatısını büyük bir nekropol alanı (mezarlık alanı) kaplamaktadır; lahitler, tapınak mezarlar ve üç sütunlu bir prostylosmezar M.S. 2-3. yüzyılı tarihlenmektedir.

Çanakçı Nekropolü: En eski mezar örnekleri obruğun batısında birkaç kilometre uzakta bulunan Çanakçı Kaya mezarlarıdır. Burada birkaç lahit mezarın yanı sıra dokuz adet de kayaya oyulmuş mezar vardır. Bunların üzerlerinde bulunan kayaya oyulmuş figürler arasında elinde mızrak ve kılıç tutan asker, başları örtülü kadın figürleri gibi figürler bulunmaktadır. Mezarların birinin üzerindeki yazıtta ise, mezarın sahibi olan Appas, mezarını soymaya kalkanların Zeus, Helios ve Athena tapınaklarına ceza ödemeleri gerektiğini belirtir.

Aba’nın Mezarı: Obruğun kuzeyinde, nekropol içerisinde yukarıda yer alan tapınak mezar ise M.S. 2. yüzyıla ait olup üzerindeki yazıtta kentin ismi olan Canytellis adının geçmesi nedeniyle önem taşımaktadır. Mezar, kentin soylularından olan Aba adına yapılmıştır.

Ulaşım: Erdemli İlçesine 17 km uzaklıktaki Mersin-Antalya karayolu Kumkuyu Yemişkumu Mahallesi’nden kuzeye sapan 3 km’lik Kumkuyu-Karaahmetli Köyü yolundan özel veya kiralık araçla ulaşılabilir.

Adres: Karaahmetli Köyü yolu Kumkuyu Beldesi Erdemli / Mersin